«Οι δικτατορίες - ο ενικός δεν υπάρχει γι αυτές παρά μόνον επειδή το θέλει η γραμματική - προβάλλουν χωρίς να προηγείται γλυκοχάραμα. Προβάλλουν, συνήθως, τη νύχτα. Και η πτώση τους, ακόμη κι όταν υπάρχουν προμηνύματα, είναι πάντοτε κατακόρυφη…», είχε πει ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος και αυτό φαίνεται πως ισχύει και στην περίπτωση του Κινήματος του Ναυτικού το οποίο αν και προδόθηκε πριν ακόμα εκδηλωθεί, ουσιαστικά αποτελεί προάγγελο των όσων ακολούθησαν και τελικά οδήγησαν στην πτώση της χούντας.
Το αποτυχημένο Κίνημα του Ναυτικού κατά της χούντας
Από την αρχή του πραξικοπήματος, μόνο ο Στρατός Ξηράς ήταν σχεδόν στην ολότητά του ταγμένος στο πλευρό των χουντικών. Στο ναυτικό τα πράγματα ήταν διαφορετικά. «Στο ναυτικό υπήρχε πάντα ένα φιλελεύθερο πνεύμα, πράγμα ίσως αδιανόητο για τα άλλα όπλα των ενόπλων δυνάμεων» θα εξηγήσει χρόνια μετά ο συμμετέχων τότε στο Κίνημα, Κωνσταντίνος Δημητριάδης, αντιναύαρχος ε.α.
Οι του Ναυτικού έψαχναν τρόπο να αντιδράσουν σε όλο αυτό που γινόταν. Δεν ήταν εύκολο βέβαια αφού η χούντα είχε «αυτιά» παντού. Το κίνημα του Ναυτικού προετοιμάζεται από το 1968. Τότε είναι που με πρωτοβουλία των «κολλητών» φίλων από τη Ναυτική Σχολή Πολέμου, αντιπλοιάρχων Ν. Παππά (βενιζελικού), Θ. Σέκερη, Π. Μαλλιάρη (συντηρητικών), Αλ. Παπαδόγγονα και Π. Παναγιωταρέα (φιλομοναρχικών), αρχίζει η μύηση της αντίστασης στη χούντα. Ο όρκος που υπογράφουν θέτει εαυτούς στην υπηρεσία του ιερού σκοπού:
«Ο υπογεγραμμένος δίδω τον λόγο της στρατιωτικής μου τιμής ότι: Θα συμμετάσχω εις κίνησιν, ήτις θα αποβλέπει εις την δια παντός μέσου και τρόπου ανατροπήν ή εξαναγκασμόν της παρούσης κυβερνήσεως εις παραίτησιν, για την συγκρότησιν προσωρινής κυβερνήσεως υπό ανεγνωρισμένη εθνικόφρονα προσωπικότητα επί τω σκοπώ επαναφοράς της πατρίδος εις την συνταγματικήν τάξιν. Θα αγωνιστώ ανιδιοτελώς δι όλων μου των δυνάμεων προς επίτευξιν του ως άνω τεθέντος σκοπού, δια την σωτηρίαν της πατρίδος. θα τηρήσω πάσαν εχεμύθειαν επί της ως άνω κινήσεως, εν εναντία δε περιπτώσει θέλω υποστώ πάσαν κύρωσιν».
Όσο ο καιρός περνάει τόσο το κίνημα μεγαλώνει. Ο ενθουσιασμός είναι μεγάλος. Τόσο μεγάλος που σχεδόν κανένας από τους κανόνες συνωμοτικότητας δεν τηρείται. Από ένα σημείο και μετά είναι σίγουρο πως το Κίνημα θα προδοθεί. Κανείς, όμως, δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται. Όλοι συνεχίζουν να εκπονούν μεγαλόπνοα σχέδια δράσης, αλλά μόνον επί χάρτου. Ένα από αυτά είναι η «κατάληψη» της Κρήτης, ή αλλιώς μεταστάθμευση του στόλου στο νησί, όπου θα στηθεί μιας μορφής αντιδικτατορικό αρχηγείο. Πέφτουν στο τραπέζι τόσο η ιδέα της απαγωγής του Παπαδόπουλου, όσο και η άλλη της θανάτωσής του.
Την άνοιξη του 1973 στην κεφαλή του Κινήματος μπαίνει ο απότακτος πλοίαρχος Σπύρος Κονοφάος. Ταυτόχρονα, το ηγετικό στέλεχος της ΕΡΕ Ευάγγελος Αβέρωφ αναλαμβάνει να ενημερώσει σχετικά τον βασιλιά, αλλά και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Οι κινηματίες ζητούν πολιτική στήριξη γιατί δεν έχουν σκοπό να μπουν στη θέση του στρατού έχοντας αυτοί την εξουσία. Θέλουν να την παραδώσουν στους πολιτικούς. Ο Καραμανλής δεν παρέχει στήριξη.
Τον Φεβρουάριο είχαν προηγηθεί τα γεγονότα της Νομικής και οι Κινηματίες αποφάσισαν πως δεν έχουν άλλο χρόνο. Όρισαν ως ημερομηνία εκδήλωσης του Κινήματος την 23η Μαΐου του 1973. Δεν πρόλαβαν, ωστόσο.
Η θρυλική ανταρσία στο αντιτορπιλικό «Βέλος»
Το Κίνημα θα ξεκινούσε το ξημέρωμα εκείνης της ημέρας όταν ο ελληνικός στόλος με το Α/Τ «Βέλος» θα συμμετέχει σε άσκηση του ΝΑΤΟ στ΄ ανοικτά της Σαρδηνίας. Το σχέδιο στοχεύει στον εξαναγκασμό των Απριλιανών να παραιτηθούν και να παραδώσουν την εξουσία στους εκπροσώπους των κομμάτων του συνταγματικού τόξου. Προβλέπει τη συγκρότηση ομάδων ειδικών επιχειρήσεων, καταλήψεων, αποκλεισμών, ψυχολογικού πολέμου, κρούσεως, ανεφοδιασμού, μεταφορών, υποβρυχίων. Στο Κίνημα είχαν μυηθεί και αξιωματικοί από τον Στρατό και την Αεροπορία, πολίτες μέλη αντιστασιακών οργανώσεων, αλλά και απόστρατοι αξιωματικοί, όπως ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, που θα προμήθευε με καύσιμα τους κινηματίες από την οικογενειακή επιχείρηση. Ηρωική μορφή του Κινήματος του Ναυτικού αναδείχτηκε ο απόστρατος ταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής, ο οποίος βασανίστηκε απάνθρωπα στα μπουντρούμια του ΕΑΤ - ΕΣΑ για 47 ημέρες και έμεινε ανάπηρος.
«Το σχέδιό τους έφτασε και στα δικά μας αφτιά. Δεν θα έφτανε; Μιλούσαν πολύ κι όποιος μιλάει πολύ κάνει και κουταμάρες...» θα δηλώσει χρόνια μετά, με κυνισμό, ο Παττακός.
Σαν σήμερα, απόγευμα 22ας Μαΐου του 1973, ωστόσο, ο Ναύσταθμος της Σαλαμίνας πλημμυρίζει κλούβες με άνδρες της ΕΣΑ, που συλλαμβάνουν ό,τι κινείται! Όσοι μυημένοι προλαβαίνουν, όπως - όπως ενημερώνουν τους συντρόφους τους δια του συνθήματος «Σοφοκλής», που μεταφράζεται ως «η επιχείρησις ακυρούται».
Για όλους; Όχι. Ο κυβερνήτης του «Βέλους» Νίκος Παππάς, ένας εκ των πρωτεργατών του Κινήματος, την 25η Μάη αλλάζει ρότα, να υψώσει σημαία ανεξαρτήτου και να θέσει το πλοίο σε κατάσταση μάχης! Το «Βέλος» αποχωρεί από την άσκηση και πλέει πια για τα ιταλικά χωρικά ύδατα με προορισμό το επίνειο της Ρώμης, το λιμάνι του Φιουμιτσίνο. Η απόφαση είναι πρωτοφανής! Πολεμικό πλοίο θα μπει απροειδοποίητα και χωρίς άδεια στα ύδατα ξένης χώρας! Αναγγέλλει την απόφαση του μέσω ασυρμάτου σε όλα τα ΝΑΤΟϊκά πλοία και βγαίνει σε ραδιόφωνο της Ρώμης προκειμένου να αποκαλύψει το σχέδιο και να δώσει δημοσιότητα. Και το πετυχαίνει! Η απήχηση είναι παγκόσμια. Η χούντα κλονίζεται.
Το σύνολο των συλληφθέντων στο Κίνημα του Ναυτικού ήταν 79 άτομα. Από αυτούς, οι 63 ήταν του Ναυτικού (60 εν ενεργεία και τρεις απόστρατοι), πέντε του Στρατού (τρεις απόστρατοι και δύο εν ενεργεία), πέντε της Αεροπορίας (εν ενεργεία) και έξι ιδιώτες. Όλοι τους αφέθηκαν ελεύθεροι έως τις 27 Αυγούστου 1973 και κανείς τους δεν οδηγήθηκε σε δίκη, αφού έλαβαν αμνηστία. Δεν συνέφερε τη Χούντα να αντιπαρατεθεί με έναν ολόκληρο Κλάδο των Ενόπλων Δυνάμεων. Το Κίνημα του Ναυτικού απέτυχε οργανωτικά, αλλά πέτυχε πολιτικά. Διότι έκανε φανερό ότι το καθεστώς των Απριλιανών κλονίζεται στη βάση του, που ήταν οι Ένοπλες Δυνάμεις.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
