Ήταν μια ημέρα σαν σήμερα. Σε τέσσερα λεπτά οι δείκτες των ρολογιών θα έδειχναν 3 το μεσημέρι. Ήταν η στιγμή που ο χρόνος «πάγωσε». Ένα ξεχασμένο ρήγμα στους πρόποδες της Πάρνηθας, περίπου 17 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας και με μόλις 10 χιλιόμετρα βάθος, «ξύπνησε». Τα φονικά Ρίχτερ του σεισμού χρειάστηκαν 15 δευτερόλεπτα για να σκορπίσουν τον θάνατο και την καταστροφή. Συνολικά 143, τουλάχιστον 700 τραυματίες και περίπου 50.000 έμειναν άστεγοι!
Ο φονικός σεισμός της Αθήνας που τελικά ήταν δυο
Ακόμα και τώρα που έχουν περάσει τόσα χρόνια, δεν είναι ευρέως γνωστό πως ο σεισμός της Αθήνας εκείνο το μεσημέρι του 1999 δεν ήταν ένας αλλά δυο! Με βάση τη μελέτη δορυφορικών δεδομένων που εξετάζουν την παραμόρφωση καθ' ύψος του εδάφους, που επιβεβαιώθηκε αργότερα από σεισμολογική μελέτη και έγινε το 2008 αποδεκτή και από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, διαπιστώθηκε πως έγιναν δυο σεισμοί μεγέθους 5,8 και 5,5 Ρίχτερ, σε διαφορετικά ρήγματα και με διαφορά 3,5 δευτερολέπτων ο ένας από τον άλλο. Ναι! Εκείνο το μεσημέρι, σχεδόν ταυτόχρονα, ενεργοποιήθηκαν δύο ρήγματα που οδήγησαν στην εκδήλωση δύο σεισμών. Τα ρήγματα εκτείνονταν μέχρι τον κόλπο της Ελευσίνας. Τα αποτελέσματα που παρατηρήθηκαν συνάδουν με τη βύθιση του ρήγματος της Φυλής και μιας πιθανής επέκτασης μέχρι τα Άνω Λιόσια που έχει μήκος μέχρι πέντε χιλιόμετρα. Το ρήγμα εθεωρείτο ακίνδυνο. Βρισκόταν μεν κοντά σε σεισμική ζώνη - αυτήν του Κορινθιακού Κόλπου που είχε δώσει και τον προηγούμενο μεγάλο σεισμό της Αθήνας, το 1981, με τα 20 θύματα - αλλά εντός του λεκανοπεδίου της Αττικής, που οι σεισμολόγοι το θεωρούσαν ασεισμικό!
Προσεισμική δραστηριότητα καταγράφηκε από τις 14:38 με τοπικά σεισμικά μεγέθη από 2,5 έως 3,2. Η μετασεισμική δραστηριότητα ήταν αρκετά έντονη και διήρκεσε αρκετούς μήνες. Μέχρι αργά το βράδυ της 7ης Σεπτεμβρίου είχαν καταγραφεί περισσότερες από 400 μετασεισμικές δονήσεις, εκ των οποίων οι πέντε ήταν μεγέθους άνω των 4 Ρίχτερ! Ο μεγαλύτερος μετασεισμός ήταν στις 22:44 το βράδυ με μέγεθος 4,4 Ρίχτερ! Μέσα στα επόμενα δυο χρόνια έγιναν περίπου 4.000 μετασεισμοί.
Πάντως, σεισμικές δονήσεις με επίκεντρο εντός 30 χιλιόμετρων από αυτό του κύριου σεισμού άρχισαν να παρατηρούνται το 1994. Είχαν καταγραφεί πρόδρομες σεισμικές δονήσεις στο ρήγμα από τον Νοέμβριο του 1997, αλλά στη συνέχεια διαπιστώθηκε ότι το φαινόμενο επιταχύνθηκε εξαιτίας του σεισμού στο Ιζμίτ το 1999.
Ο σεισμός του 1999 ήταν η πιο καταστροφική και δαπανηρή φυσική καταστροφή που έπληξε ποτέ την Ελλάδα, με υλικές ζημιές που αποτιμήθηκαν σε 3 δις δολάρια. Οι περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από τον σεισμό ήταν τα Άνω Λιόσια, οι Αχαρνές Αττικής, η Κηφισιά, οι Θρακομακεδόνες, η Μεταμόρφωση και η Φυλή Αττικής, όπου υπολογίζεται ότι τοπικά ο σεισμός είχε ισχύ IX (9) στην κλίμακα Μερκάλι, ενώ κατά τόπους έφτασε και την ισχύ Χ (10, με μέγιστο επίπεδο το 12), με το 30% των καλά κατασκευασμένων κτιρίων να έχει καταρρεύσει, ήταν δηλαδή «εξαιρετικά καταστροφικός». Στους Θρακομακεδόνες, τις επόμενες ημέρες, το 84% των σπιτιών χαρακτηρίστηκε κόκκινο ή κίτρινο, στα Άνω Λιόσια το 64% και στη Φυλή το 56%.
Θρήνος πάνω από τα ερείπια
Μόλις 15 δευτερόλεπτα ήταν αρκετά για να σκορπίσει ο εγκέλαδος τον θάνατο και να προκαλέσει, όπως ήδη αναφέρθηκε, τεράστιες καταστροφές. Ο αρχικός υπόκωφος θόρυβος μετατράπηκε, όταν άρχισαν οι δονήσεις, σε έναν πανζουρλισμό κρότων, από υαλοπίνακες κτιρίων που έτριζαν εκκωφαντικά, τζάμια που έσπαγαν, επιχρίσματα κτιρίων που κατέρρεαν και συναγερμούς αυτοκινήτων που χτυπούσαν δαιμονισμένα. Πανικός, αγωνία και μπλακ άουτ της ΔΕΗ Ο μισός περίπου πληθυσμός της Ελλάδας με το κινητό τηλέφωνο στα χέρια προσπαθούσε να επικοινωνήσει με τους δικούς του. Μάταια. Τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας είχαν μπλοκάρει. Μόνο τα σταθερά λειτουργούσαν αλλά ποιος έμπαινε μέσα στο σπίτι; Τα δημόσια τηλέφωνα που τότε λειτουργούσαν ακόμα με τηλεκάρτες πήραν «φωτιά» και οι ουρές στους θαλάμους τεράστιες.
Το πιο τραγικό γεγονός εκείνης της ημέρας ήταν η κατάρρευση του εργοστασίου της Ρικομέξ, στο οποίο έχασαν τη ζωή τους 39 εργαζόμενοι, ανάμεσα στους οποίους δύο έγκυες γυναίκες. Οι συγγενείς τους έζησαν έναν «διπλό θάνατο»: την απώλεια των αγαπημένων τους και στη συνέχεια την αδιανόητη μάχη που έπρεπε να δώσουν στα δικαστήρια, χωρίς τελικά οι υπεύθυνοι να τιμωρηθούν. Σε συγγενείς μερικών από τα θύματα δόθηκαν αποζημιώσεις που έφταναν 17.000 ευρώ για νεκρό αδελφό, 30.000 ευρώ για νεκρό γονιό και 40.000 ευρώ για κάθε νεκρό παιδί. Το Μάιο του 2010 αποφασίστηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας ότι η Νομαρχία έχει αυτοτελείς ευθύνες, καθώς δε διενήργησε σωστά τους προληπτικούς και κατασταλτικούς ελέγχους στην κατασκευή του εργοστασίου και πρέπει να αποζημιώσει τα θύματα με 18 εκατομμύρια ευρώ. Τελικά, το 2012 αποφασίστηκε από το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής η καταβολή 13 εκατ. ευρώ σε συγγενείς των θυμάτων από τους πόρους της περιφέρειας.
Επιπλέον, 8 σκοτώθηκαν στα γραφεία της Faran, 3 στο εργοστάσιο ΦΙΑΛΟΠΛΑΣΤ και 6 στο εργοστάσιο της ΒΙΟΚΥΤ. Άλλοι 7 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην οικοδομή της οδού Πίνδου στη Νέα Φιλαδέλφεια και 16 στην πολυκατοικία της οδού Ψυχάρη, στη Μεταμόρφωση. Η οικοδομή της Ν. Φιλαδέλφειας, είχε ζημιές από τον σεισμό του 1981, ωστόσο οι κάτοικοι συνέχιζαν να ζουν κανονικά σε αυτή. Στην πολυκατοικία αυτή λειτουργούσε κατάστημα της αλυσίδας Dia. Σύμφωνα με το παραπεμπτικό βούλευμα η κατάρρευση της οικοδομής έγινε λόγω των μετατροπών που πραγματοποίησαν οι ιδιοκτήτες της εν λόγω επιχείρησης. Τελικά, το Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο της Αθήνας αθώωσε ομόφωνα τους ιδιοκτήτες του καταστήματος, τον αρχιτέκτονα της οικοδομής, τον πολιτικό μηχανικό, τον εργολάβο και των εκπρόσωπο του καταστήματος.
Ο ιδιοκτήτης της ΦΙΑΛΟΠΛΑΣΤ, όπου πέθαναν 3 γυναίκες, βρέθηκε ένοχος σε α΄ βαθμό για ανθρωποκτονία από αμέλεια, με ποινή φυλάκισης οχτώ μηνών, αλλά πέθανε πριν αυτή εκτελεστεί. Για την κατάρρευση του εργοστασίου Faran, όπου έχασαν τη ζωή τους 4 άνθρωποι, οι τέσσερις κατηγορούμενοι αθώωθηκαν. Για την κατάρρευση πολυκατοικίας στην οδό Ψυχάρη, στη Μεταμόρφωση τα αδικήματα παραγράφηκαν. Εκεί πέθαναν οχτώ άνθρωποι, ενώ πυροσβέστες ανέσυραν ζωντανά δύο μικρά παιδιά στην αγκαλιά του νεκρού πατέρα τους.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
