Η 12η Οκτωβρίου θα μείνει για πάντα στη συλλογική συνείδηση ως μια ημέρα Ανάστασης μέσα στο φθινόπωρο. Είναι η ημέρα που η Αθήνα έπαιρνε μια βαθιά ανάσα ελευθερίας μετά από τρία χρόνια σκλαβιάς. Τρία μαύρα χρόνια κάτω από τη ναζιστική μπότα. Ήταν η ημέρα που ο Αθηναϊκός λαός βγήκε στους δρόμους και φώναζε «Χριστός Ανέστη», που χτυπούσαν οι καμπάνες που άνθρωποι άγνωστοι μεταξύ τους αγκαλιάζονταν και έκλαιγαν. Την ίδια ώρα, ωστόσο, μερικά χιλιόμετρα νοτιότερα, στον Πειραιά ετοιμαζόντουσαν για μια εξαιρετικά κρίσιμη μάχη. Τη Μάχη της Ηλεκτρικής που έγινε μια ημέρα σαν σήμερα, 13 Οκτωβρίου 1944 και έσωσε το λεκανοπέδιο από ένα blackout που θα κρατούσε πολύ καιρό.
Η Μάχη της Ηλεκτρικής
Το πρωί της 12ης Οκτωβρίου 1944 ένας Γερμανός στρατιώτης ανεβαίνει στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης και κατεβάζει τη ναζιστική σημαία. Την ίδια, ώρα, στο Σύνταγμα οι τελευταίοι αξιωματικοί της Βέρμαχτ κατέθεταν στεφάνι στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Λίγη ώρα μετά εγκατέλειπαν την Αθήνα πηγαίνοντας προς τον Βορά. Η Αθήνα μετά από 1.264 ημέρες σκλαβιάς ανάσανε ξανά ελεύθερη. Στον Πειραιά, ωστόσο, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Οι Γερμανοί πριν αποχωρήσουν θέλουν να ανατινάξουν το εργοστάσιο της «Ηλεκτρικής» στο Κερατσίνι. Αυτό δεν ήταν αυτό ένα απλό εργοστάσιο. Δεν ήταν ένα από τα πολλά. Ήταν η σημαντικότερη ενεργειακή μονάδα της χώρας και αυτή που αποκλειστικά τροφοδοτούσε με ρεύμα ολόκληρο το λεκανοπέδιο. Πιθανή καταστροφή του πως για άγνωστο (αλλά σίγουρα μεγάλο) χρονικό διάστημα η πρωτεύουσα θα έμενε χωρίς ρεύμα, τα εργοστάσια δεν θα δούλευαν, θα «παγωναν» ΗΣΑΠ και Τραμ ενώ και το λιμάνι θα υπολειτουργούσε.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό πως η μάχη που προετοιμαζόταν ήταν ζωτικής σημασίας. Η περιγραφή, από την επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου Κερατσινίου, του τι ακολούθησε είναι συγκλονιστική:
«Τα χαράματα της 13ης Οκτωβρίου η περιοχή συγκλονίστηκε από τη δυνατή έκρηξη που προκλήθηκε από την ανατίναξη των εγκαταστάσεων της Shell στο Πέραμα. Αμέσως εκδηλώθηκε γενική κινητοποίηση των κατοίκων, οι οποίοι έστησαν πρόχειρα οδοφράγματα αποκλείοντας την περιοχή, ενώ το 2ο τάγμα του ΕΛΑΣ της Κοκκινιάς τοποθετήθηκε στο νεκροταφείο, προκειμένου να εμποδίσει πιθανές μετακινήσεις άλλων γερμανικών δυνάμεων. Στις 6.45 εμφανίστηκε το γερμανικό απόσπασμα που είχε ανατινάξει τη Shell και το οποίο είχε λάβει τη διαταγή να καταστρέψει τα εργοστάσια του Αγίου Γεωργίου και του Νέου Φαλήρου, όπως ομολόγησε αργότερα ο επικεφαλής Γερμανός Χανς Λίντερμαν που συνελήφθη αιχμάλωτος.
Το απόσπασμα ανήκε στο ειδικό επί των ανατινάξεων τμήμα του Μηχανικού των SS. Αποτελείτο από 56 άνδρες βαριά οπλισμένους με αυτόματα και τέσσερα μηχανοκίνητα πολυβόλα (…) μόλις οι Γερμανοί πλησίασαν την πύλη του εργοστασίου, ο σκοπευτής Χρήστος Φερούσης πυροβόλησε μέσα από το εργοστάσιο τον οδηγό του πρώτου οχήματος, υποχρεώνοντας τη φάλαγγα να ακινητοποιηθεί κοντά στο γεφυράκι. Αμέσως μια χειροβομβίδα ανατίναξε ένα από τα γερμανικά οχήματα. Αιφνιδιασμένοι οι Γερμανοί δέχτηκαν καταιγιστικά πυρά από μια απόσταση περίπου εξήντα – εκατό μέτρων, που προερχόταν από όλες τις κατευθύνσεις (…). Άρχισε έτσι η επίθεση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, του οποίου ο υποτυπώδης οπλισμός αποτελείτο από λίγα ταλαιπωρημένα και αναξιόπιστα ιταλικά όπλα, μερικά περίστροφα και αρκετές χειροβομβίδες, στις οποίες ουσιαστικά στήριξαν όλη την επιχείρηση. Οι Γερμανοί προέβαλαν σθεναρή αντίσταση, γεγονός που ανάγκασε τον Βαρυτιμίδη και το Μωυσιάδη να ζητήσουν ενισχύσεις από τις εφεδρικές δυνάμεις της Κοκκινιάς.
Πράγματι, ο κομματικός υπεύθυνος του Κερατσινίου Μίχος, μετά από συνεννόηση με τον αντίστοιχο υπεύθυνο της Κοκκινιάς, Παράσχο, επιβιβάστηκαν σε τρεις πυροσβεστικές αντλίες και έσπευσαν στον τόπο της συμπλοκής. Έπειτα από σκληρή μάχη που διήρκεσε περισσότερο από τρεις ώρες, άρχισε η σταδιακή παράδοση των Γερμανών, οι οποίοι ήδη μετρούσαν εννέα νεκρούς και δεκαέξι τραυματίες (…). Είκοσι περίπου συνελήφθησαν αιχμάλωτοι μεταξύ αυτών και ο επικεφαλής τους Λίντερμαν. Το εργοστάσιο της ''Ηλεκτρικής'' είχε διασωθεί. Επιπλέον, η εξουδετέρωση του αποσπάσματος ανατινάξεων των SS απέτρεψε τεράστιες καταστροφές σε εγκαταστάσεις υποδομής, καθοριστικές για την οικονομία της Ελλάδας. Στο πεδίο της τιμής, όμως, 11 πατριώτες είχαν σκοτωθεί και άλλοι 8 ήταν τραυματίες. Την ημέρα που ολόκληρη η Ελλάδα πανηγύριζε, το ηρωικό Κερατσίνι κήδευε τους νεκρούς της μάχης της ''Ηλεκτρικής'' στον περίβολο του εργοστασίου».
Η άγνωστη ιστορία της οικογένειας του Θανάση Βέγγου
Είναι γνωστό και ιστορικά αποδεδειγμένο πως οι περισσότεροι από τους δοσίλογους μετά το τέλος της κατοχής όχι απλά δεν τιμωρήθηκαν όπως θα έπρεπε αλλά «επιβραβεύτηκαν» κιόλας λαμβάνοντας κρίσιμες θέσεις στον κρατικό μηχανισμό. Έτσι, ήταν περίπου δεδομένο, πως οι άνθρωποι αυτοί θα τιμωρούσαν όσους βρέθηκαν απέναντί τους στα πεδία των μαχών.
Αυτό ακριβώς έγινε και στην περίπτωση της «Ηλεκτρικής» όπου οι αγωνιστές που την υπερασπίστηκαν βρέθηκαν στο τέλος κυνηγημένοι. Ένας από αυτούς ήταν και ο πατέρας του σπουδαίου Θανάση Βέγγου. Αξίζει να σημειωθεί πως στη μάχη εκείνη συμμετείχαν ο ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού Νίκος Γόδας, ο μετέπειτα άσος του Ολυμπιακού Ανδρέας Μουράτης και βέβαια ο πατέρας του Θανάση Βέγγου, ο ηρωικός Βασίλης Βέγγος ο οποίος εργαζόταν στην Εταιρεία Ηλεκτρισμού Πειραιά και ήταν και μαχητής του ΕΛΑΣ στην περιοχή. Ήταν τόσο φτωχός που δεν είχε καν ρευμα στο σπίτι του. Ένας ευγενικός και εργατικός άνθρωπος.
Ο Βασίλης Βέγγος ήταν αυτός που ειδοποίησε τους αντάρτες του ΕΛΑΣ πως οι Γερμανοί ετοιμάζονται να ανατινάξουν το εργοστάσιο και στη συνέχεια βέβαια ξεχώρισε για τον ηρωισμό του στη Μάχη της Ηλεκτρικής, ωστόσο, αμέσως μετά την απελευθέρωση, το «ευχαριστώ» ήταν η... απόλυσή του! Αυτό έφερε τα πάνω κάτω στην οικογένεια η οποία προκειμένου να επιβιώσει έπρεπε να δουλέψουν όλα της τα μέλη. Αυτό έκανε και ο 17χρονος Θανάσης. Όταν ο σπουδαίους ηθοποιός πήγε φαντάρος στάλθηκε να υπηρετήσει στην... Μακρόνησο αφού ο πατέρας του ήταν «κόκκινος». Παρέμεινε εκεί μέχρι και το 1951 αλλά από αυτή την περιπέτεια, βγήκε και κάτι θετικό. Εκεί γνωρίστηκε με τον σκηνοθέτη Νίκο Κούνδουρο ο οποίος τον συμπάθησε και όταν, πλέον, απελευθερώθηκαν τον πήρε μαζί του στο μικρό στούντιο που είχε για να του κάνει μικροδουλειές. Εκεί ο νεαρός Θανάσης Βέγγος, έκανε τους πάντες να γελάνε με το πηγαίο χιούμορ του και κάπως έτσι ο Κούνδουρος ανακάλυψε έναν από τους σπουδαιότερους κωμικούς που έβγαλε ποτέ αυτή η χώρα.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
