Η Ελλάδα μπήκε στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο εκείνο το ιστορικό ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου του 1940. Πολύ πριν από εκείνη την ημέρα, ωστόσο, ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς είχε βρεθεί μπροστά σε ένα δίλημμα. Η ιδεολογία του ήταν σχεδόν ταυτόσημη με αυτή του Άξονα. Γνώριζε, όμως, πως το να μπει η Ελλάδα στον πόλεμο στο πλευρό των Γερμανών και των Ιταλών θα ήταν καταστροφικό για τη χώρα. Και έτσι έφτασε σε μια απόφαση που εξέπληξε πολλούς. «Είπε το ''Όχι'' ο μοναδικός Έλληνας που θα μπορούσε να πει το ''Ναι''»! Η συγκεκριμένη «αιχμηρή» δήλωση ανήκει στον προπολεμικό κεντρώο πρωθυπουργό και πολλές φορές διατελέσαντα υπουργό, Γεώργιο Καφαντάρη και μέσα σε αυτές τις 13 λέξεις κρύβεται όλη η αλήθεια για τα όσα δραματικά έζησε η χώρα μια ημέρα σαν σήμερα. Τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου του 1940.
Το οικονομικό παρασκήνιο της ιστορικής απόφασης
Το πρώτο δεδομένο είναι πως ο Μεταξάς ιδεολογικά άνηκε στον Άξονα. Το δεύτερο δεδομένο είναι πως ο δικτάτορας σε ότι αφορά την οικονομική και την εξωτερική πολιτική της χώρας συνέχισε το έργο του Ελευθέριου Βενιζέλου που ήθελε την Ελλάδα «δεμένη» στο βρετανικό άρμα. Με λίγα λόγια προσπαθούσε να «πατήσει σε δυο βάρκες». Σε καιρούς δύσκολους, ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να γίνει. Ο Μεταξάς ήξερες πως αργά ή γρήγορα θα έπρεπε να πάρει μια απόφαση. Και η ώρα αυτή δεν άργησε να έρθει. Ο τορπιλισμός της Έλλης στις 15 Αυγούστου 1940 έδειξε πως οι μέρες της Ελλάδας έξω από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν μετρημένες. Ο Μεταξάς άρχισε από εκείνη την ημέρα κιόλας όλες τις απαραίτητες επαφές προκειμένου να ζυγίσει τις επιλογές που είχε. Όταν διαπίστωσε πως αυτές δεν είναι πολλές, έλαβε τις αποφάσεις του.
Το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου του 1940 ο Ιταλός πρέσβης Εμμανουέλε Γκράτσι, επέδωσε στον Μεταξά το τελεσίγραφο που είχε συντάξει μερικές ημέρες νωρίτερα ο Γκαλεάτσο Τσιάνο. Ενδεικτικό του ότι ο δικτάτορας είχε πάρει τις αποφάσεις του είναι το γεγονός πως δεν ρώτησε ούτε τον βασιλιά, ούτε τους συμβούλους του. «Alors, c’est la guerre», (δηλαδή «Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμος») είπε στον Ιταλό πρέσβη και εκεί τελείωσαν όλα. Μερικές ώρες αργότερα η Ελλάδα έμπαινε και επίσημα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ο Μεταξάς έστησε το ολοκληρωτικό καθεστώς του αντιγράφοντας πολλές τακτικές του Μουσολίνι και του Χίτλερ. Είχε βέβαια και ουσιώδεις διαφορές με το φασιστικό και ναζιστικό μοντέλο διακυβέρνησης. Και τότε, θα πει κάποιος, γιατί δεν τάχθηκε στο πλευρό του Άξονα. Οι λόγοι είναι δυο και θα εξηγηθούν. Ο πρώτος είναι, όπως ήδη αναφέρθηκε πως η Ελλάδα ήταν «δεμένη» στο βρετανικό άρμα. «Το εξωτερικό χρέος της Ελλάδας το 1932 έφτανε τα 1,022 δισεκατομμύρια χρυσά φράγκα. Αντίστοιχα το εσωτερικό χρέος ήταν 144 εκατομμύρια χρυσά φράγκα. Βασικοί δανειστές της χώρας και κάτοχοι των ελληνικών χρεογράφων ήταν ο οίκος «Hambro» του Λονδίνου, το συγκρότημα «Speyer and Co» της Ν. Υόρκης και η Εθνική Τράπεζα Αθηνών». Με απλά λόγια «το 67,42% του εξωτερικού χρέους ήταν αγγλικά κεφάλαια, το 9,88% ήταν κεφάλαια των ΗΠΑ, το 7,52% ήταν γαλλικά κεφάλαια, το 5,40% σουηδικά, το 3,44% βελγικά. Μόλις το 1,7% ήταν γερμανικά και μόλις το 1,65% ήταν ιταλικά», σύμφωνα με τα στοιχεία της εποχής όπως αυτά καταγράφονται στην «Ιστορία Ελληνικού Έθνους», Εκδοτική Αθηνών (τόμος ΙΕ, σελ. 335-338).
Ο ίδιος ο Μεταξάς, άλλωστε, λίγο πριν την κήρυξη του πολέμου, τον Μάιο του 1940, («Τα Μυστικά Αρχεία του Φόρεϊν Οφφις», ΒΙΠΕΡ, εκδόσεις «ΠΑΠΥΡΟΣ», σελ. 76) σε δηλώσεις στην Daily Telegraph έλεγε χαρακτηριστικά: «Είμεθα ουδέτεροι εφ’ όσον χρόνον η Αγγλία θέλει να είμεθα ουδέτεροι. Τίποτα δεν κάνομε χωρίς συνεννόησιν με την Αγγλία και, τις περισσότερες φορές ό,τι κάνομε γίνεται κατά σύστασιν ή παράκλησιν της Αγγλίας. Η Ελλάς είναι ζωτικό τμήμα της αγγλικής αυτοκρατορικής αμύνης»!
Ο Μεταξάς ήταν πεπεισμένος πως ο Άξονας θα ηττηθεί
Ο δεύτερος λόγος ήταν πως ο Μεταξάς ήταν ένας πολιτικός ρεαλιστής και ένας έξυπνος άνθρωπος. Ήξερε πως αργά ή γρήγορα, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, ο Άξονας θα ηττηθεί και στην επόμενη ημέρα η Ελλάδα θα έπρεπε να είναι με τους νικητές. Αυτή η σκέψη, μαζί με όλα τα παραπάνω, ήταν που καθόρισαν την απόφαση που πήρε. Η εμπειρία του Α’ ΠΠ τον είχε διδάξει ότι «κυρίαρχοι του κόσμου ήταν οι κυρίαρχοι των θαλασσών»!
Θα ήταν λάθος να μην ειπωθεί πως ο Μεταξάς έκανε την σωστή επιλογή γρήγορα. Και θα ήταν και ιστορικά λάθος να μην αναγνωρισθεί κάτι τέτοιο αφού το είχε αναφέρει ο ίδιος σε μια ιστορική συνάντηση που είχε με εκδότες και αρχισυντάκτες του Αθηναϊκού Τύπου, στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», δυο μόλις ημέρες μετά την κήρυξη του πολέμου, στις 30 Οκτωβρίου του 1940: «[Από] αυτόν τον πόλεμον είναι δυνατόν και δουλωμένη ακόμη να βγη προσωρινώς η Ελλάς. Λέγω προσωρινώς, διότι πιστεύω ακράδαντα ότι τελικώς η νίκη θα είναι με το μέρος μας. Γιατί οι Γερμανοί δεν θα νικήσουν. Δεν μπορεί να νικήσουν […] O καιρός δεν δουλεύει για τον Άξονα».
Επιπλέον, υπήρχε και κάτι άλλο που επίσης είχε αποκαλύψει ο ίδιος ο Μεταξάς. Σε «βολιδοσκοπήσεις» που είχε παραδεχθεί ο ίδιος ο δικτάτορας πως είχε κάνει προς την πλευρά του Άξονα, του είχε δηλωθεί ξεκάθαρα πως για να γίνει μέλος («προσχώρησις που θα εγένετο όλως ευχαρίστως δεκτή από τον Χίτλερ ως εραστήν του Ελληνικού πνεύματος»), θα έπρεπε να… «ξεχάσει τα μίση του παρελθόντος» και να υπογράψει πως παραχωρείται η Ήπειρος έως και την Πρεβεζα στους Ιταλούς και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη στους Βούλγαρους.
Σε εκείνη την ιστορική συνάντηση με τους δημοσιογράφους ο Ι. Μεταξάς, είχε ανοίξει εντελώς τα χαρτιά του σε ότι αφορά το πολιτικό κομμάτι και δεν «μάσησε» τα λόγια του. «Δια να αποφύγωμεν τov πόλεμον, να γίνωμεν εθελονταί δούλοι και να πληρώσωμεν αυτήν την τιμήν… με το άπλωμα του δεξιού χεριού της Ελλάδος προς ακρωτηριασμόν από την Ιταλίαν και του αριστερού προς ακρωτηριασμόν από την Βουλγαρίαν. Φυσικά δεν ήτo δύσκολον να προβλέψη κανείς ότι εις μίαν τοιαύτην περίπτωσιν οι Άγγλοι θα έκοβαν και αυτοί τα πόδια της Ελλάδος. Και με το δίκαιόν των. Δεν δύναμαι αφ’ ετέρου να μη παραδεχθώ ότι εις μίαν τοιαύτην περίπτωσιν το δίκαιον δεν θα ευρίσκετο με το μέρος της Κυβερνήσεως των Αθηνών και να μην αναγνωρίσω, ότι όταν ένας λαός, όπως ο αγγλικός, αμύνεται δια την ζωήν του, θα ήτο πλήρως δικαιολογημένος να κάνη τα ανωτέρω», είχε τονίσει ο δικτάτορας και με αυτά και με αυτά, στην αυγή του Β Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα βρέθηκε στη σωστή πλευρά της ιστορίας.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
