Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος μόλις έχει τελειώσει και όλες οι χώρες μετράνε τις πληγές τους μετά τον καταστροφικότερο πόλεμο που γνώρισε η ανθρωπότητα. Ανάμεσά τους και η Ελλάδα η οποία βρίσκεται σε εμφύλιο.
Το επιβατηγό ατμόπλοιο «Χειμάρρα» που ανήκε στη Γερμανία με την ονομασία «Χέρτα» έχει δοθεί στην Ελλάδα ως πολεμική αποζημίωση για τα εγκλήματα της ναζιστικής Γερμανίας. Το πλοίο είχε κατασκευαστεί το 1905 στο ναυπηγείο Stettiner Oderwerke του Στσέτσιν της Πομερανίας.
Είχε συνολικό μήκος 76 μέτρων, πλάτος 10 μ., χωρητικότητα 1.221 τόνων και ταχύτητα 16 κόμβων. Χρησιμοποιήθηκε αρχικά για τη μεταφορά ταχυδρομείου και μετά το 1914 ως νοσοκομειακό και ναρκοθετικό πλοίο στην υπηρεσία του Γερμανικού Αυτοκρατορικού Ναυτικού.
Με την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τον Οκτώβριο του 1939 εντάχθηκε και πάλι στο γερμανικό πολεμικό ναυτικό. Μετατράπηκε σε πλωτό κοιτώνα και στη συνέχεια διατέθηκε στον τρίτο στολίσκο υποβρυχίων που είχε έδρα στο Κίελο.
Μετά τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας, το πλοίο έπεσε στα χέρια της Αγγλίας με τη βρετανική κυβέρνηση να αποφασίζει να δοθεί στο ελληνικό δημόσιο στο πλαίσιο των γερμανικών αποζημιώσεων. Στην Ελλάδα το «Χειμάρρα» μετατρέπεται σε επιβατηγό ατμόπλοιο μεταφοράς 500 επιβατών τη χειμερινή περίοδο και 600 τη θερινή.
Λόγω της ιδιαίτερης κατάστασης στη χώρα μας (οι χερσαίες συγκοινωνίες είχαν καταστραφεί λόγω του πολέμου αλλά και του Εμφυλίου που είχε ακολουθήσει), το Δημόσιο αποφάσισε να το χρησιμοποιήσει σε μια προσπάθεια να καλυφθούν βασικές ανάγκες μεταφοράς.
Η νύχτα της τραγωδίας
Στις 8:30 το πρωί της 18ης Ιανουαρίου 1947, το Χειμάρρα απέπλευσε από τη Θεσσαλονίκη προς τον Πειραιά με 86 άτομα πλήρωμα και 544 επιβάτες. Ανάμεσα στους επιβάτες - μην ξεχνάμε ο Εμφύλιος στην Ελλάδα βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη - ήταν 244 αδειούχοι στρατιώτες, 36 πολιτικοί κρατούμενοι οι οποίοι μεταφέρονταν σε τόπους εξορίας, καθώς και 43 χωροφύλακες.
Λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών, ο καπετάνιος Σπυρίδωνας Μπιλλίνης αποφάσισε να χαράξει πορεία μέσω του Ευβοϊκού Κόλπου και να αποφύγει το επικίνδυνο ακρωτήριο Καφηρέα (Κάβο Ντόρο) στο νοτιοανατολικό άκρο της Εύβοιας.
Εκείνη την εποχή όμως στις ελληνικές θάλασσες υπήρχαν ναρκοπέδια και ο κίνδυνος ήταν μεγάλος. Γι' αυτό τα πλοία ακολουθούσαν προκαθορισμένες πορείες που ήταν οι πλέον ασφαλείς.
Μετά από μια ενδιάμεση στάση στη Χαλκίδα όπου αποβίβασε 10 επιβάτες, το πλοίο ξεκίνησε ξανά στις 01.30 π.μ. Ο άνεμος ήταν βόρειος, μέτριας έντασης και επικρατούσε δριμύ ψύχος. Ο πλοίαρχος Μπιλλίνης, από τους πιο έμπειρους καπετάνιους, ισχυρίστηκε ότι αφού έδωσε τις κατάλληλες οδηγίες στον αξιωματικό φυλακής, αποσύρθηκε στο διαμέρισμα χαρτών όπου και αναπαύθηκε.
Το ταξίδι συνεχίστηκε κανονικά μέχρι και τις 04:00 όταν κι έγινε η προβλεπόμενη αλλαγή φυλακής στον πηδαλιούχο, στον αξιωματικό φυλακής γέφυρας και στο μηχανοστάσιο. Στις 04:10 της 19ης Ιανουαρίου 1947, και ενώ έπλεε στον Νότιο Ευβοϊκό κόλπο μέσα σε ομίχλη, το πλοίο προσέκρουσε σε ύφαλο κοντά στις νησίδες Βερδούγια, μεταξύ Αγίας Μαρίνας και Νέων Στύρων. Η σύγκρουση προκάλεσε βλάβη του πηδαλίου και του ασυρμάτου καθώς και εισροή υδάτων.
Το Χειμάρρα βυθίστηκε μιάμιση ώρα μετά το ατύχημα, μόλις ένα μίλι από τη νησίδα Καβαλλιανή. Κάπου εκεί άρχισε το πραγματικό δράμα. Ο πανικός κατά την άτακτη εγκατάλειψη του σκάφους, σε συνδυασμό με τα ανεπαρκή σωστικά μέσα, τις χαμηλές θερμοκρασίες και τα ισχυρά θαλάσσια ρεύματα, οδήγησε σε απώλεια περίπου 400 ανθρώπων.
Συνολικά κατάφεραν να σωθούν 189 επιβάτες και 44 από τα μέλη του πληρώματος με τον αριθμό των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους να φτάνει στους 383.
Οι θεωρίες συνωμοσίας
Μόλις έγινε γνωστή η τραγωδία, οι θεωρίες συνωμοσίας έκαναν την εμφάνισή τους. Ο Τύπος, ελέω και του εμφυλίου πολέμου, αρχίζει τα σενάρια κάνοντας λόγο για σαμποτάζ αναρχικών κομμουνιστών μετά από νάρκη! Μάλιστα, την εκδοχή αυτή υποστήριξε και ο πλοίαρχος Σπυρίδωνας Μπιλλίνης.
Χαρακτηριστικό ήταν το απόσπασμα της εφημερίδας Εστία που ανήκε στην συντηρητική παράταξη: «…Οι κομμουνισταί είχαν κάθε λόγον να εξαφανίσουν μεταφερομένους συμμορίτας διά να λείψουν αι αναμφισβήτητοι αποδείξεις περί της αναρχοκομμουνιστικής δράσεως»…
Όμως η επιτροπή που ανέλαβε τη διερεύνηση του τραγικού ναυαγίου απέρριψε τη θεωρία αυτή. Και αυτό γιατί κανένας από τους αυτόπτες μάρτυρες δεν είδαν καμία λάμψη που ακολουθεί μια έκρηξη, ενώ την ίδια ώρα δεν υπήρξαν νεκρά ψάρια που θα ήταν φυσικό επακόλουθο μιας έκρηξης νάρκης. Τέλος, το πιο σημαντικό ήταν πως δεν υπήρχε κάποιο σοβαρό ρήγμα στα πλευρά του πλοίου.
Όπως αποκαλύφθηκε, το «Χειμάρρα» ταξίδευε με ρήγμα, σημειώθηκαν τουλάχιστον δύο βλάβες στο πηδάλιο, δεν διέθετε εφεδρικό ασύρματο και είχε ελλείψεις στα σωστικά μέσα! Το πόρισμα της ανακριτικής επιτροπής ήταν ξεκάθαρο.
Τη μεγαλύτερη ευθύνη είχε το πλήρωμα και συγκεκριμένα ο πλοίαρχος Μπιλλίνης γιατί δεν έδωσε ρητές οδηγίες για την πορεία στο επικίνδυνο στενό του Ευβοϊκού, δεν ειδοποίησε με φωτοβολίδες ή άλλο τρόπο για το ναυάγιο, ενώ δεν φρόντισε να κλείσουν οι υδατοστεγείς θύρες ούτε να ποντίσει τις άγκυρες στο πιο ρηχό σημείο από το οποίο διήλθε το πλοίο μετά την πρόσκρουση.
Στη δίκη που ακολούθησε οι ποινές που επιβλήθηκαν δεν είναι υπερβολή να πει κανείς πως ήταν το λιγότερες επιεικείς. Στον Μπιλλίνη επιβλήθηκε ποινή 9,5 μηνών, ενώ ο δεύτερος πλοίαρχος Μπέρτολς, που ήταν βάρδια στην ώρα του ναυαγίου, καταδικάστηκε σε φυλάκιση 20 μηνών.
Για την απώλεια του «Χειμάρρα», το Ελληνικό Δημόσιο εισέπραξε από την ασφαλιστική εταιρεία 70.000 λίρες Αγγλίας την ώρα που οι οικογένειες των θυμάτων δεν πήραν αποζημίωση!
Το 1968, σχεδόν είκοσι χρόνια μετά, έγινε η ανέλκυση του ναυαγίου, ενώ το 1999 καταδυτική ομάδα που αποτελούσαν οι Αντώνης Γράφας, Αριστοτέλης Ζερβούδης, Κώστας Θωκταρίδης και Βασίλης Λάμπρου ανέσυρε από τον βυθό 178 αντικείμενα των επιβατών και του πληρώματος, τα οποία εκτέθηκαν μαζί με κειμήλια από το ναυάγιο του Τιτανικού στις αρχές του 2006 στο Ζάππειο.
Πηγές: ΧΡΗΣΤΟΣ Ε. ΝΤΟΥΝΗΣ, «ΤΑ ΝΑΥΑΓΙΑ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ 1900-1950», ΕΚΔΟΣΕΙΣ FINATEC A.E., 2000
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
