Έστω πως ένας άνθρωπος ξεκινούσε να διανύσει τα 384 χιλιάδες χλμ. που χωρίζουν τη Γη από τη Σελήνη με ένα αυτοκίνητο. Θα χρειαζόταν να ταξιδεύει για 158 μέρες μέχρι να φτάσει στον προορισμό του. Κατ' αντιστοιχία, σκεφτείτε πως ο Ήλιος απέχει 150 εκατ. χιλιόμετρα από τον πλανήτη μας. Όπερ σημαίνει ότι η διαδρομή με το αυτοκίνητο θα κρατούσε περίπου 171 χρόνια!
Οκ, θα αργούσαμε πολύ, οπότε ας αναβαθμιστούμε, χρησιμοποιώντας ένα διαστημόπλοιο με την δυνατότητα να πηγαίνει σταθερά με 50 χλμ. ανά ώρα. Στη Σελήνη, λοιπόν, με αυτόν τον κατά τι ταχύτερο τρόπο θα φτάναμε σε 8 ώρες και στον Ήλιο αντίστοιχα σε 3 χιλιάδες ώρες (125 ημέρες). Οι αποστάσεις, ωστόσο, στον διαστημικό χώρο, είναι πολύ μεγαλύτερες από την αντίστοιχη της Γης με του Ηλίου. Συγκριτικά με άλλα ουράνια σώματα, ο Ήλιος βρίσκεται... δίπλα μας.
Ας πάμε όμως στο άλλο άκρο, λαμβάνοντας υπόψη το πιο μακρινό αντικείμενο που έχει παρατηρήσει ο άνθρωπος στο Σύμπαν. Αυτό βρίσκεται σε απόσταση τέτοια, όπου το φως, το οποίο ταξιδεύει με 299,7 χλμ. το δευτερόλεπτο, χρειάζεται περισσότερα από 13 δις χρόνια για να γίνει ορατό από εμάς! Συνεπώς, μην βγάλετε κομπιουτεράκι για να υπολογίσετε τη χιλιομετρική απόσταση - είναι χάσιμο χρόνου.
Το ταξίδι της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας
Για να γίνει πιο πρακτικός ο τρόπος του υπολογισμού των τεράστιων αποστάσεων στο Σύμπαν, ο άνθρωπος έπραξε ως εξής: Αντικατέστησε τη μονάδα μέτρησης. Οι χιλιομετρικές αποστάσεις στο Σύμπαν θα ήταν πολύ πιο δύσκολο να εκφράζονται και να γίνονται κατανοητές μέσω μιας δύναμης της οποίας ο εκθέτης θα ήταν τεράστιος.
Εξού κι η δημιουργία μιας νέας μονάδας που θα εξυπηρετεί καλύτερα τις αστρονομικές ανάγκες: Έτος φωτός (ly). Η μονάδα αυτή αφορά την απόσταση που διανύει μια ακτίνα φωτός κινούμενη στο κενό, σε ένα Ιουλιανό έτος (365 ημέρες), δεδομένου ότι η ταχύτητα του είναι 299,7 χλμ. ανά δευτερόλεπτο. Προσοχή: Το έτος φωτός μετρά μήκος κι όχι χρόνο. Ένα έτος φωτός ισοδυναμεί με σχεδόν 9,5 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα. Φανταστείτε δε ότι το έτος φωτός δεν είναι απολύτως επαρκές για να περιγράψει την απόσταση ακόμη μεγαλύτερων αποστάσεων. Προέκταση του έτους φωτός μπορεί να θεωρηθεί το παρσέκ (pc), που ισοδυναμεί με 3,26 έτη φωτός. Κι ένα παράδειγμα: Η διάμετρος του Γαλαξία μας είναι 30 kpc (1 kpc = 10^3 pc), ήτοι 105.700 έτη φωτός.
Που καταλήγουμε; Στο ότι η ακτινοβολία που πηγάζει από ουράνια σώματα χρειάζεται ένα σεβαστό χρονικό διάστημα ούτως ώστε να γίνει αντιληπτή από εμάς. Ακόμη κι αν η ιλιγγιώδης μεν, πεπερασμένη δε, ταχύτητα του φωτός προσεγγίζει τα 300 χλμ. το δευτερόλεπτο, το φως από τον Ήλιο χρειάζεται κάτι λιγότερο από 9 λεπτά για να φτάσει στην Γη. Άρα, αυτό που φτάνει σε εμάς τώρα, αντιστοιχεί σε μια παρελθοντική κατάσταση που στον Ήλιο συνέβη περίπου 9 λεπτά πριν. Αντιστοίχως, εφόσον ο αστέρας Αλδεβαράν (α του Ταύρου) απέχει 65 έτη φωτός από τη Γη, ένας άνθρωπος που είναι σήμερα 65 ετών, θα δει απόψε τον αστέρα όπως αυτός ήταν το 1958, όταν ο άνθρωπος δηλαδή ήταν βρέφος.
Ενώ αντίστοιχα το φως που φτάνει απόψε στην Γη από τον Μπελλατρίξ (γ του Ωρίωνα), αντιστοίχει χρονικά στη Γη στα πρώτα χρόνια της Βιομηχανικής Επανάστασης, μιας κι η απόσταση μας από τον κυανόλευκο αστέρα είναι 244 έτη φωτός (ή, σε πιο... μαζεμένο, 77 παρσέκ).
Μια «μηχανή του χρόνου»
Οπότε, ναι, ο ουράνιος θόλος και τα αντικείμενα που παρατηρούμε σε αυτόν, λειτουργούν υπό μια έννοια κι ως χρονομηχανή. Όσο πιο μακριά κοιτάξετε στο Σύμπαν από τηλεσκόπιο σας, τόσο πιο βαθιά «ταξιδεύετε» και στο παρελθόν του.
Το ίδιο ισχύει και για εξωγήινους παρατηρητές: αν κάποιος, για παράδειγμα, παρατηρεί αυτή τη στιγμή τη Γη από ένα σημείο του σπειροειδούς γαλαξία NGC 1, που απέχει κατ εκτίμηση των επιστημόνων περί τα 185 εκατ. έτη φωτός, τότε θα δει την κυριαρχία των δεινοσαύρων στο γήινο οικοσύστημα - κι όχι εμάς.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
