Η εξερεύνηση του πλανήτη Άρη ανέκαθεν αποτελούσε ένα τεράστιο κεφάλαιο για την επιστημονική κοινότητα. Τόσο για το «γαλάζιο» παρελθόν του (καθώς ωκεανοί κάλυπταν μεγάλο μέρος της επιφάνειας του), όσο και για το «ήσυχο» παρόν του. Μα πάνω απ' όλα, για το μέλλον του, καθώς πολλοί υποστηρίζουν πως θα μπορούσε να αποτελέσει την (ή μια) μελλοντική κατοικία του ανθρώπου.
Στο πλαίσιο της διαρκούς εξερεύνησης, οι αστρονόμοι ως το 1972 έβλεπαν στην επιφάνεια του Άρη μια ισχυρή ανάκλαση φωτός. Ήταν το «Χιόνι του Ολύμπου», όπως το αποκαλούσαν. Τους είχε δημιουργηθεί η υποψία πως ενδεχομένως να υπάρχει εκεί -στο ηφαιστειογενές επίπεδο Θαρσίς, στο δυτικό ημισφαίριο του πλανήτη- ένα βουνό, αλλά δεν ήταν σε θέση να το επιβεβαιώσουν.
Οι διαστημικές αποστολές που ακολούθησαν τις επόμενες δεκαετίες πράγματι έδειξαν ότι πρόκειται για βουνό - και δη τεράστιο!
Το Όρος Όλυμπος είναι το ψηλότερο βουνό που έχει ανακαλυφθεί στο ηλιακό μας σύστημα. Το MOLA (Mars Orbiter Laser Altimeter), ένα από τα πέντε όργανα του ευρύτερου συστήματος του MGS (διαστημικό σκάφος που μπήκε στην τροχιά του Άρη τον Νοέμβριο του 1996) υπολόγισε πως το ύψος του Ολύμπου προσεγγίζει τα 21,9 χιλιόμετρα.
Στην πραγματικότητα, ο Όλυμπος είναι ένα ανενεργό ηφαίστειο, του οποίου το πλάτος είναι 550 χλμ., κάτι που σημαίνει πως αν το τοποθετούσαμε στην Γη, θα καταλάμβανε όσο χώρο πιάνει στον χάρτη ολόκληρη η Πολωνία.
Σε σχέση με το Έβερεστ (8,8 χλμ.) τώρα, το υψηλότερο βουνό της Γης, ο Όλυμπος χαρακτηρίζεται από σχεδόν τριπλάσιο υψόμετρο!Γύρω του, υπάρχουν γκρεμοί και κρατήρες, οι οποίοι επίσης αποτελούν αντικείμενο μελέτης. Το έδαφος που τον περιβάλλει, μάλιστα, έχει υποστεί καθίζηση βάθους δύο χιλιομέτρων.
Γιατί ο Όλυμπος έγινε τόσο μεγάλος
Η παρουσία μιας θερμής κηλίδας που διοχετεύει στην επιφάνεια λάβα αποτελεί έναν βασικό παράγοντα για το μέγεθος του όρους. Αυτό το φαινόμενο δεν το συναντάμε μόνο στον πλανήτη Άρη, καθώς και στη Γη, όπου τα νησιά της Χαβάης έχουν παρόμοια ηφαίστεια, πιο μικρού ωστόσο μεγέθους.
Η Ειρηνική Τεκτονική Πλάκα όμως μετακινείται διαρκώς πάνω από τη θερμή κηλίδα, ενώ αντίθετα στον Άρη δεν υπάρχουν τεκτονικές πλάκες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, η λάβα του ηφαιστείου που ρέει συνέχεια στο ίδιο σημείο, να δημιουργεί παχιά στρώματα που «ψηλώνουν» το βουνό. Ακόμη, ο Άρης με τη σαφώς μικρότερη βαρύτητα σε σύγκριση με την Γη, επέτρεψε στον Όλυμπο να «ψηλώσει», προτού καταρρεύσει από το βάρος του.
Πριν φτάσουμε μεταγενέστερα στους αριθμούς που περιγράφουν το μέγεθος του, το διαστημικό όχημα που διαπίστωσε ότι ο Όλυμπος ήταν πολύ μεγαλύτερος από οποιοδήποτε άλλο όρος στη Γη ήταν το Mariner 9, πίσω στο 1972. Οι φωτογραφίες του βοήθησαν στο να κατανοήσουμε καλύτερα το μέγεθος του, ενώ ο Βρετανός αστρονόμος Πάτρικ Μουρ είχε επισημάνει νωρίτερα πως κατά τη διάρκεια θυελλών σκόνης που «έκρυβαν» την επιφάνεια του πλανήτη, ο Όλυμπος παρέμενε ορατός.
Παρέθεσε δε την διαπίστωση του Ιταλού αστρονόμου, Τζοβάνι Σκιαπαρέλι (γνωστός για τις μελέτες του σχετικά με τον Άρη), πως εξαιτίας του παραπάνω φαινομένου, το ύψος του Ολύμπου θα πρέπει να είναι πολύ μεγάλο. Κι -εν τέλει- επιβεβαιώθηκε.
Κι ένας «μύθος» για τον Όλυμπο
Για πολλά χρόνια επικρατούσε -λανθασμένα- η θεώρηση πως η κορυφή του Όρους Όλυμπος ξεπερνά τις παρυφές της ατμόσφαιρας του Άρη κι ουσιαστικά... ξεμυτίζει στο διάστημα. Αλλά δεν υπάρχει αλήθεια σε αυτό.
Η κορυφή δεν βρίσκεται πάνω από τα όρια της αρειανής ατμόσφαιρας. Η ατμοσφαιρική πίεση στην κορυφή κυμαίνεται ανάμεσα σε 5% κι 8% σε σχέση με τη μέση ατμοσφαιρική πίεση του πλανήτη. Κατ' αντιστοιχία, στην κορυφή του Έβερεστ στη Γη θα νιώσετε το 32% της ατμοσφαιρικής πίεσης σε σύγκριση με εκείνη που μετράται σε μηδενικό υψόμετρο.
Πρέπει, ωστόσο, να τονιστεί πως ο Άρης, έχοντας μικρότερη βαρύτητα, επιτρέπει κατά κάποιον τρόπο στην ατμόσφαιρα του να επεκταθεί σε μεγαλύτερο ύψος συγκριτικά με τη γήινη.
Σε κάθε περίπτωση, η κορυφή του Ολύμπου, δε την ξεπερνά.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
