«Κύμα» οργής και αντιδράσεων έχει προκαλέσει τόσο από διεθνείς οργανισμούς όσο και στο εσωτερικό της χώρας η απόφαση του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ν’ αποσύρει την Τουρκία από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τη βία κατά των γυναικών στις 20 Μαρτίου με προεδρικό διάταγμα, παρότι ήταν η πρώτη χώρα που την υπέγραψε.
Στο επίσημο έγγραφο στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δεν αναγράφεται κάποιος λόγος γι’ αυτήν την απόφαση, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν αποτέλεσε έκπληξη στους περισσότερους.
Η Σύμβαση επιδιώκει ν' αποτρέψει την βία κατά των γυναικών, περιλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής βίας, και να θέσει ένα τέλος στην δικαστική ασυλία για τους δράστες.
Η αποχώρηση δεν ήταν έκπληξη
Παρόλο τον ασυνήθιστο τρόπο που αποφάσισε η Τουρκία ν’ αποχωρήσει από τη Σύμβαση, αυτή η κίνηση, καθώς και τα επιχειρήματα υπέρ αυτής της ενέργειας δεν αποτέλεσαν έκπληξη.
«Ήταν ένα χτύπημα πραγματικά ανησυχητικό για την εφαρμογή της Σύμβασης, αλλά δεν ήταν έκπληξη μετά απ’ όλα όσα έχουμε δει τον τελευταίο χρόνο», δήλωσε στην αγγλική έκδοση της τουρκικής αριστερής εφημερίδας, Duvar, η Σάρα ντε Βίντο, καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο «Ca’ Foscari» της Βενετίας, η οποία έχει γράψει εκτεταμένα σχετικά με τη Σύμβαση.
Τον τελευταίο καιρό είχαν αυξηθεί τα καλέσματα από κυβερνητικά στελέχη, θρησκευτικές ομάδες και ακτιβιστές υπέρ των δικαιωμάτων των ανδρών, οι οποίοι με ομοφοβική και κατά του φύλου ρητορική, ζητούσαν αποχώρηση από τη Σύμβαση.
Τι ισχυρίζονται οι κυβερνώντες
Συντηρητικοί από το ισλαμιστικών καταβολών κόμμα του Ερντογάν, το AKP λένε ότι το κείμενο της Σύμβασης, το οποίο τονίζει την ισότητα των φύλων και απαγορεύει την διάκριση με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό, υπονομεύει τις οικογενειακές δομές και ενθαρρύνει την βία.
Στις 22 Μαρτίου, η διεύθυνση επικοινωνίας της τουρκικής Προεδρίας θέλησε να δικαιολογήσει την ενέργεια του Τούρκου προέδρου με «πυρά» προς τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, υποστηρίζοντας ότι «η Σύμβαση οικειοποιήθηκε από μία ομάδα ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούν να προωθήσουν την ομοφυλοφιλία σαν κάτι φυσιολογικό, κάτι που δεν συμβαδίζει με τις αξίες της τουρκικής κοινωνίας και οικογένειας».
Πάντως σύμφωνα με τη Ντε Βίντο, τέτοιου είδους κριτική προς τη Σύμβαση βασίζεται σε παρανοήσεις του περιεχόμενου, καθώς «δεν υπάρχει τίποτα στη Σύμβαση που ν’ αναφέρεται συγκεκριμένα στα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας».
Τούρκοι αξιωματούχοι ανέφεραν ότι η εθνική νομοθεσία θα προστατεύει τις γυναίκες στην Τουρκία και όχι οι διεθνείς συνθήκες.
Ο Τούρκος πρόεδρος «έλυσε» τη σιωπή του σχεδόν μία εβδομάδα μετά την αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση στις 26 Μαρτίου, κάνοντας λόγο για «τελειωμένο ζήτημα» και ισχυρίστηκε ότι το προεδρικό διάταγμα της αποχώρησης υπερισχύει της υπογραφής της συμφωνίας από το Κοινοβούλιο, απορρίπτοντας με αυτόν τον τρόπο τις ενστάσεις της αντιπολίτευσης.
«Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι καθόλα νόμιμη, η αντιπολίτευση δεν ξέρει τη δουλειά της. Πήραμε την απόφασή μας και αποχωρήσαμε από τη Σύμβαση όπως την είχαμε υπογράψει. Τους γνωστοποιήσαμε αυτή την απόφαση, οπότε το ζήτημα είναι τελειωμένο», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ακόμα προσέθεσε πως το Συμβούλιο της Ευρώπης θα προχωρήσει σε ανακοίνωση σχετικά με την αποχώρηση της Τουρκίας σε τρεις μήνες.
38% των γυναικών στην Τουρκία υφίσταται βία
Τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) δείχνουν ότι το 38% των γυναικών στην Τουρκία υφίστανται κάποια στιγμή στη ζωή τους βία από κάποιον σύντροφό τους, σε σχέση με το 25% που είναι το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με μια ΜΚΟ τα ποσοστά των γυναικοκτονιών, για τα οποία δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, σχεδόν τριπλασιάστηκαν στην Τουρκία την τελευταία δεκαετία.
Όπως σημειώνει η οργάνωση από την αρχή του χρόνου 78 γυναίκες έχουν δολοφονηθεί από άνδρες ή έχουν χάσει τη ζωή τους κάτω από ύποπτες συνθήκες.
Σύμφωνα με μία αναφορά του Συμβουλίου της Ευρώπης του 2018, η Τουρκία πραγματοποίησε αξιοσημείωτη πρόοδο στο να εναρμονίσει τη νομοθεσία της με τις απαιτήσεις της Σύμβασης, ωστόσο υπάρχουν ακόμα αρκετές απαιτήσεις που δεν διώκονται ποινικά ή δεν εφαρμόζονται πλήρως στην πράξη.
Μόλις 12 ώρες μετά την αποχώρηση από τη Σύμβαση έξι γυναίκες βρέθηκαν δολοφονημένες κάτι που αυξάνει τον ήδη ανησυχητικό μέσο όρο της Τουρκίας, η οποία απαριθμεί 3 γυναικοκτονίες τη μέρα.
Δικηγόροι: «Άκυρη η απόφαση Ερντογάν»
Ήδη δικηγόροι, μη κυβερνητικές οργανώσεις, κόμματα της αντιπολίτευσης, ακτιβιστές αλλά και απλοί πολίτες διαμαρτύρονται στην απόφαση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Μάλιστα αρκετοί εξ αυτών επισημαίνουν ότι η απόφαση του Τούρκου προέδρου είναι άκυρη και δεν έχει ισχύ, καθώς για να προχωρήσει σ’ ένα τέτοιο βήμα θα πρέπει να υπάρξει επικύρωση από το Κοινοβούλιο, το οποίο υπερψήφισε τη Σύμβαση το 2012.
«Κανένας δεν είναι πάνω από το Σύνταγμα και επομένως η Σύμβαση είναι ακόμα σε ισχύ», ανέφερε η δικηγόρος Σελίν Νακίπογλου, προσθέτοντας ότι η συγκεκριμένη ενέργεια θα «νομιμοποιήσει» τη βία με βάση το φύλο.
«Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι ένας οδικός χάρτης, τον οποίο χρειάζεται ν’ ακολουθήσει το κράτος για ν’ αποτρέψει τη βία των ανδρών. Η αποχώρηση από τη Σύμβαση σημαίνει ότι, "δεν μπορώ να χωνέψω την ισότητα των δύο φύλων"», υπογράμμισε η Νακίπογλου.
Αρκετοί δικηγορικοί σύλλογοι, ΜΚΟ και πολίτες έχουν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την ανατροπή απόφασης.
«Σύμφωνα με το 90/1 άρθρο του Συντάγματος, η Προεδρία δεν έχει δικαιοδοσία ν’ ακυρώνει διεθνείς συμφωνίες. Και το νομοθετικό δικαίωμα δεν μπορεί να παραχωρείται από προεδρικό διάταγμα. Γι’ αυτόν τον λόγο η υποκείμενη διαδικασία είναι άκυρη και αντίθετη με το νόμο», αναφέρει στην προσφυγή του στο Συμβούλιο της Επικρατείας ο δικηγορικός σύλλογος της Κωνσταντινούπολης.
Η απόφαση της Τουρκίας μπορεί να δημιουργήσει δεδικασμένο
Από τις 34 χώρες της Ευρώπης, 13 δεν έχουν υπογράψει τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, μεταξύ των οποίων, η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Βουλγαρία και το Ηνωμένο Βασίλειο και σύμφωνα με την ομότιμη καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών και Σπουδών Φύλου στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας, Αλέβ Οζκαζάντς, «οι υπόλοιπες χώρες το πιο πιθανό είναι να επηρεαστούν αρνητικά από την αποχώρηση της Τουρκίας».
«Επειδή η πρώτη χώρα που υπέγραψε τη Σύμβαση αποσύρθηκε από αυτήν, αυτή η κίνηση θα έχει δυσφημιστικό και εξευτελιστικό αντίκτυπο και θα ενθαρρύνει περεταίρω κινήματα και καθεστώτα κατά του φύλου», προσέθεσε.
Από την πλευρά της η Ντε Βίντο υποστήριξε ότι ανησυχεί μήπως η ενέργεια της Τουρκία δημιουργήσει δεδικασμένο και «κράτη που ήδη έχουν δείξει μία απροθυμία να εφαρμόσουν τη Σύμβαση μπορεί να σκεφτούν, "η Τουρκία το έκανε, οπότε μπορούμε να το κάνουμε και εμείς"».
Σφοδρές αντιδράσεις
Σύμφωνα με την Οζκαζάντς, κατά τους τελευταίους μήνες υπήρξε μία οξεία οπισθοδρόμηση από την κυβέρνηση ως προς τα δικαιώματα των γυναικών και της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, κάτι που μετά την αποχώρηση από τη σύμβαση αναμένεται να ενταθεί, προσθέτοντας ότι «οι αντιδημοκρατικές πιέσεις θα αυξηθούν όπως και η αντίσταση απέναντι σ’ αυτές».
Από τη γνωστοποίηση της απόφασης της αποχώρησης από Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, προκλήθηκε «κύμα» οργής στην τουρκική κοινωνία, αφού οργανώθηκαν μαζικές διαδηλώσεις σε αρκετές πόλεις της χώρας και ιδιαίτερα στην Κωνσταντινούπολη, όπου χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους ζητώντας την ανάκληση της απόφασης.
Σχεδόν άμεσες ήταν και οι αντιδράσεις από το εξωτερικό, καθώς οι γυναίκες του ΟΗΕ εξέδωσαν ανακοίνωση καταδικάζοντας την απόσυρση της Τουρκίας από τη συμφωνία, όπως και η προεδρία του Τζο Μπάιντεν.
Όσον αφορά την Ευρώπη ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, η Διεθνής Αμνηστία και η γ.γ. του Συμβουλίου της Ευρώπης, όλοι τους εξέδωσαν ανακοινώσεις με τις οποίες εξέφραζαν την ανησυχία τους για τη φυλετική βία μετά την απόσυρση της Τουρκίας από τη Σύμβαση.
Η επικεφαλής της Διεθνούς Αμνηστίας στην Τουρκία, Ετζέ Ουνβέρ, αναφέρθηκε στην ανακοίνωση της διεύθυνσης επικοινωνίας της τουρκικής Προεδρίας, την οποία χαρακτήρισε «επικίνδυνη», υποστηρίζοντας ότι προστέθηκε στην «καταστροφική» κατάσταση.
Ακόμα η Ουνβέρ ανέφερε ότι η συγκεκριμένη ενέργεια έρχεται σε αντίθεση με τις εξαγγελίες του προέδρου Ερντογάν για ένα «Σχέδιο Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα», με έμφαση στην «ελευθερία της έκφρασης και το κράτος δικαίου».
«Στο "Σχέδιο Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα", ο πρόεδρος Ερντογάν ανέφερε ότι θα συνεχίσει τον αγώνα σε συνεργασία με ΜΚΟ, τα ΜΜΕ με όλη την κοινωνία μέχρι καμία γυναίκα να μην υποφέρει από τη βία».
«Επιστροφή στον Μεσαίωνα»
Ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου, Ζαν Άσελμπορν χαρακτήρισε ως «επιστροφή στον Μεσαίωνα» την απόφαση της Τουρκίας να αποχωρήσει από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και κάλεσε τον πρόεδρο Ερντογάν ν’ αναθεωρήσει την απόφασή του, «για την εικόνα της Τουρκίας, αλλά προ πάντων για τη ζωή των γυναικών στην Τουρκία».
«Δεν μπορώ να καταλάβω, το να τίθεται εκτός ισχύος η Σύμβαση σε μια χώρα όπου κάθε μέρα υπάρχει μια πράξη ενδοοικογενειακής βίας που οδηγεί σε θάνατο» και πρόσθεσε: «Είναι επιστροφή στον Μεσαίωνα, δεν είναι ο δρόμος που χρειαζόμαστε για να μπορέσουμε και πάλι να οικοδομήσουμε ομαλές σχέσεις με την Τουρκία».
«Δεν έχω καμία κατανόηση για την απόφαση του προέδρου Ερντογάν», δήλωσε ο κ. Άσελμπορν προσερχόμενος την περασμένη Δευτέρα στο Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, στις Βρυξέλλες και αναφέρθηκε στο γεγονός ότι κατά την υπογραφή της Σύμβασης στην Κωνσταντινούπολη ο ίδιος θυμάται πολύ καλά ότι τόσο ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου όσο και ο νυν Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος τότε προήδρευε της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, «ήταν υπερήφανοι για την Σύμβαση».
Με πληροφορίες από ΑΠΕ – ΜΠΕ και Gazzette Duvar
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
