Μεγάλη νίκη στις πρόωρες εκλογές της 6ης Απρίλιου σημείωσε το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης στη Γροιλανδία, το κόμμα της φυλής των ιθαγενών Ινούιτ, το Ινουίτ Αταγκατιγκίτ (Λαϊκή Κοινωνία, ΙΑ).
Το διακύβευμα των συγκεκριμένων εκλογών ήταν και ο λόγος που έπεσε η προηγούμενη κυβέρνηση και ήταν ουσιαστικά «Ναι» ή «Όχι» σ’ ένα φιλόδοξο πρότζεκτ για τη δημιουργία ενός συμπλέγματος ορυχείων στην περιοχή η οποία είναι γνωστή ως Κάνερσουτ για τους ντόπιους και ως Κβάνεφιελντ στα δανικά κοντά στην παρθένα περιοχή Νάρσακ στα νότια της νήσου.
Το αριστερό και κόμμα κέρδισε το 37,4% των ψήφων «εκθρονίζοντας» το κυβερνών σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, Σιουμούτ, που εξασφάλισε το 30% των ψήφων και το οποίο ήταν συνήθως στην εξουσία από το 1979 και έπειτα, όταν οι Γροιλανδοί άρχισαν να εκλέγουν τη δική τους κυβέρνηση μ’ ένα διάλλειμα την τετραετία 2009-2013. Το IA πραγματοποίησε ένα άλμα άνω των 11 μονάδων σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές του 2018. Το κόμμα αναμένεται να καταλάβει 12 από τις 31 έδρες του τοπικού κοινοβουλίου, έναντι των 8 που κατείχε μέχρι σήμερα.
Πάντως το ΙΑ δεν διαθέτει την απαραίτητη πλειοψηφία για να σχηματίσει κυβέρνηση και το πιο πιθανό είναι η Λαϊκή Κοινωνία ν’ αναζητήσει συνεργασία μ’ ένα από τα μικρότερα κόμματα απ’ ότι με το σοσιαλδημοκρατικό, το οποίο κέρδισε 10 έδρες. Το Νάλερακ (Naleraq), ένα κόμμα υπέρ της ανεξαρτησίας της νήσου, το οποίο επίσης εναντιώθηκε στο σχέδιο Κβάνεφιελντ και το οποίο έχει κερδίσει 4 έδρες, όσες χρειάζεται δηλαδή το ΙΑ για να κερδίσει τις 16 έδρες που απαιτούνται για την κυβερνητική πλειοψηφία, είναι ίσως ένας πιθανός κυβερνητικός εταίρος. Ο επικεφαλής του ΙΑ, ο 34χρονος Μούτε Έγκεντε, θα είναι ο πρώτος που θα προσπαθήσει να σχηματίσει κυβέρνηση.
Στην ομιλία του μετά τη νίκη του κόμματος στις εκλογές ο Μούτε ευχαρίστησε τους πολίτες της χώρας για τη στήριξη που έδειξαν στο ΙΑ.
«Ευχαριστώ τον πληθυσμό που μας εμπιστεύθηκε για να δουλέψουμε τα τέσσερα επόμενα χρόνια βάζοντας στο κέντρο τον άνθρωπο», δήλωσε ο Έγκεντε μιλώντας στο τοπικό τηλεοπτικό δίκτυο της Γροιλανδίας KNR.
Επιπλέον επεσήμανε ότι «υπάρχουν δύο ζητήματα τα οποία είναι σημαντικά σ’ αυτή την εκλογική αναμέτρηση. Το ένα είναι οι συνθήκες ζωής των ανθρώπων και το δεύτερο η υγεία μας και η προστασία του περιβάλλοντος» και τόνισε ότι το πρότζεκτ στο Κβάνεφιελντ θα ανασταλεί.
«Πρέπει να ακούσουμε του ψηφοφόρους που ανησυχούν. Λέμε όχι στην εξόρυξη ουρανίου», είπε ο Έγκεντε σε δήλωσή που έκανε την Τετάρτη στο KNR.
Ο Ερίκ Γιάνσεν πρόεδρος του Σιουμούτ, παραδέχθηκε την ήττα του κόμματος και συνεχάρη τον Έγκεντε και το κόμμα του για τη νίκη.
«Συγχαίρουμε για τη νίκη του στις εκλογές το Ινουίτ Αταγκατιγκίτ. Είμαστε ανήσυχοι τώρα για τις διαπραγματεύσεις σχηματισμού κυβέρνησης που θα ξεκινήσουν τις επόμενες μέρες», είπε ο Γιένσεν σε δήλωση του που μεταδόθηκε από το δανικό TV2, ο οποίος σημείωσε ότι το πρότζεκτ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ήττα του κόμματος.
Το φιλόδοξο πρότζεκτ Κβάνεφιελντ
Το κοίτασμα Κβάνεφιελντ θεωρείται ότι διαθέτει το μεγαλύτερο κοίτασμα σπάνιων γαιών παγκοσμίως εκτός Κίνας (στην οποία αντιστοιχεί περίπου το 90% της παγκόσμιας παραγωγής), καθώς και νεοδύμιο, το οποίο χρησιμοποιείται στις ανεμογεννήτριες, στα ηλεκτρικά οχήματα και στα μαχητικά αεροσκάφη, αλλά και ουράνιο.
Η προμήθεια σπάνιων γαιών είναι ένα καθοριστικής σημασίας κομμάτι στην αλυσίδα ανεφοδιασμού στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας, αφού χρησιμοποιούνται για να κατασκευαστούν σχεδόν τα πάντα, από κινητά μέχρι επαναφορτιζόμενες μπαταρίες και είναι ένας τομέας στον οποίο κυριαρχεί η Κίνα.
Το 2010 η αυστραλιανή εταιρία Greenland Minerals, της οποίας ο κύριος μέτοχος είναι η κινεζική Shenghe, η οποία έχει περίπου το 11% των μετοχών, απέκτησε δικαίωμα γεώτρησης με στόχο την έρευνα στο κοίτασμα του Κβάνεφιελντ, ωστόσο το σχέδιο δεν έχει λάβει ακόμα κάποια τελική έγκριση για τη δημιουργία των ορυχείων.
Το πρότζεκτ έφερε αντιδράσεις
Μετά από τρεις διαδοχικές αρνητικές απαντήσεις, τελικά το σχέδιο για την προστασία του περιβάλλοντος που πρότεινε η Greenland Minerals, εγκρίθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο, ανοίγοντας το δρόμο για τη δημόσια διαβούλευση προτού μπορέσουν να εκδοθούν οι τελικές αποφάσεις.
Η δημόσια διαβούλευση ξεκίνησε στις αρχές Φεβρουαρίου και θα κρατήσει μέχρι τον Ιούνιο, ωστόσο από την αρχή έγινε αντικείμενο αντιπαράθεσης και αμφισβήτησης με κάποιους υπουργούς να λαμβάνουν μέχρι και απειλές θανάτου και ν’ αποφασίζουν να μην παραστούν σ’ αυτή. Η αστυνομία δεν γνωστοποίησε ποιοι υπουργοί δέχθηκαν απειλές ούτε από ποιον.
Λίγες μέρες αργότερα η κυβέρνηση έχασε την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο όταν το δεξιό, Δημοκρατικό Κόμμα αποχώρησε από τον συνασπισμό και προκηρύχθηκαν οι πρόωρες εκλογές της περασμένης Τρίτης.
Το Σιουμούτ ήταν αρχικά υπέρ του σχεδίου, ωστόσο, από τον Νοέμβριο και μετά την εκλογή του νέου του ηγέτη του Έρικ Γιένσεν, ο οποίος αντικατέστησε τον Κιμ Κίλσεν, ο οποίος παραμένει επικεφαλής της κυβέρνησης, υιοθέτησε μία πιο ήπια θέση.
Το πρότζεκτ έχει αυξήσει τις ελπίδες για ανεξαρτησία
Η νήσος αυτή των 56.000 κατοίκων αποτελεί τμήμα του Βασιλείου της Δανίας, αλλά διαθέτει εκτεταμένη αυτονομία.
Το συγκεκριμένο σχέδιο αύξησε τις ελπίδες των κατοίκων της Γροιλανδίας ν’ αποκόψουν τον οικονομικό «ομφάλιο λώρο» από τη Δανία και να κερδίσουν την ανεξαρτησία τους. Υπολογίζεται ότι το Νουούκ λαμβάνει περίπου 526 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο από την Κοπεγχάγη σε επιδοτήσεις, ένα ποσό που ανέρχεται στο 1/3 του ετήσιου προϋπολογισμού.
Η πλειοψηφία των Γροιλανδών επιθυμεί την ανεξαρτησία της νήσου από τη Δανία, ωστόσο τονίζει ότι για να συμβεί αυτό θα πρέπει πρώτα να επέλθει η οικονομική ανάπτυξη.
Πάντως σύμφωνα με τον καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Άαρχους, Τόρμπεν Άντερσεν, το πρότζεκτ από μόνο του δεν είναι ικανό να κάνει τη Γροιλανδία οικονομικά αυτάρκη.
«Η οικονομική ανάπτυξη απαιτεί μία ευρύτερη βάση και η εξόρυξη και ο τουρισμός είναι οι δυνητικοί πυλώνες μία τέτοιας διαδικασίας», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Άντερσεν, ο οποίος επίσης είναι και πρόεδρος του Οικονομικού Συμβουλίου της Γροιλανδίας.
«Ωστόσο αυτές οι δύο βιομηχανίες αποτελούν έναν περίπλοκο συνδυασμό. Τα μεταλλευτικά πρότζεκτ μπορούν να πλήξουν τη φήμη της Γροιλανδίας ως τουριστικού προορισμού, ειδικά εάν το τουριστικό προϊόν στοχεύει ταξιδιώτες που λατρεύουν τη φύση», συμπλήρωσε.
«Πάντως δεν υπάρχει κάποιο ρεαλιστικό σενάριο που να μην περιλαμβάνει μεταλλευτικές ενέργειες, εάν η Γροιλανδία θέλει να έχει σημαντικό οικονομικό όφελος. Μικρότερα όμως πρότζεκτ μπορεί να είναι ευκολότερα να συνδυαστούν με τον τουρισμό», κατέληξε.
Ο Μίκα Μέρεντ, λέκτορας ζητημάτων επί της Αρκτικής στη βιομηχανική σχολή HEC του Παρισιού συμφωνεί ότι η διαφοροποίηση της οικονομίας στη μεταλλεία, τον τουρισμό και τη γεωργία είναι ο δρόμος προς την ανεξαρτησία.
Απάντηση στο δίλλημα προστασία του περιβάλλοντος ή ανεξαρτησία
Όμως το συγκεκριμένο σχέδιο έχει κάνει τόσους τους ντόπιους όσο και περιβαλλοντιστές, να εκφράζουν αμφιβολίες και ν’ ανησυχούν ότι μπορεί να βλάψει την παρθένα περιοχή του Νάρσακ, καθώς το ορυχείο προγραμματίζεται να δημιουργηθεί σ’ ένα βουνό μόλις πέντε χιλιόμετρα από ένα μέρος στο οποίο ζουν ψαράδες και αγρότες και το οποίο αποτελεί ένα τουριστικό αξιοθέατο της νήσου.
Οι περιβαντολλολόγοι ανησυχούν για τις επιπτώσεις που θα έχει ένα τόσο μεγάλο πρότζεκτ εξόρυξης και ειδικά τα ραδιενεργά απόβλητα τα οποία θα παράγει το ορυχείο.
Παρόλο που οι περισσότεροι Γροιλανδοί βλέπουν τα κοιτάσματα σαν ένα σημαντικό βήμα προς την ανεξαρτησία, το Κβάνεφιελντ πρότζεκτ αποτελεί ζήτημα διαμάχης εδώ και χρόνια, έχοντας σπείρει βαθύ διχασμό στην κυβέρνηση αλλά και στον πληθυσμό σχετικά με την περιβαλλοντολογική φύση του έργου.
«Δεν είναι ότι οι Γροιλανδοί είναι κατά των εξορύξεων αλλά δεν θέλουν τη βρώμικη εξόρυξη», είπε ο Μερέντ αναφερόμενος στο Κβάνεφιελντ πρότζεκτ.
«Οι Γροιλανδοί στέλνουν ένα ισχυρό μήνυμα ότι για αυτούς δεν έχει αξία να θυσιάσουν το περιβάλλον για να πετύχουν την ανεξαρτησία τους και την οικονομική ανάπτυξη», προσέθεσε.
Από την πλευρά του ο Ούλρικ Πραμ Γκαντ, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Μελετών της Δανίας, αναφέρει ότι «αυτό το πρότζεκτ πιθανότατα θα κάνει τη διαφορά με τους όρους ότι «θα παρέχει δουλειές και μία υγιή ένεση εσόδων στο εθνικό πορτοφόλι».
Ωστόσο στη συνέχεια ο ίδιος διερωτάται, «Επίσης όμως είναι και ένα πολύ αμφιλεγόμενο πρότζεκτ, με την έννοια ότι πρέπει πραγματικά να θυσιάσουμε μία ωραία τοποθεσία και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων που ζουν εκεί για χάρη ενός ευρύτερου καλού, στη συγκριμένη περίπτωση της εθνικής ανεξαρτησίας;».
Ο Μέρεντ, συμφωνεί ότι η νίκη του ΙΑ θα καθυστερήσει τις μεταλλευτικές εργασίες στη Γροιλανδία.
«Αυτό χωρίς αμφιβολία θα καθυστερήσει την ανάπτυξη της μεταλλείας στη Γροιλανδία», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Το ΙΑ παρόλο που δεν είναι συνολικά αντίθετο στις μεταλλευτικές δραστηριότητες, έχει εναντιωθεί εδώ και χρόνια στο το σχέδιο εξόρυξης στο Κβάνεφιελντ. Πάντως σε άλλες περιπτώσεις η Λαϊκή Κοινωνία έχει υποστηρίξει την εξόρυξη φυσικών πόρων όπως πετρελαίου, καθώς κάτι τέτοιο αποτελεί το μέσο προκειμένου το Νουούκ ν’ απεξαρτηθεί οικονομικά από την Κοπεγχάγη, που είναι και ένας από τους βασικούς στόχους του κόμματος.
Η Γροιλανδία στο επίκεντρο ενός «γεωπολιτικού παιχνιδιού»
Το αποτέλεσμα της εκλογικής αναμέτρησης παρακολουθούνταν στενά και από τις διεθνείς μεταλλευτικές εταιρείες οι οποίες ανταγωνίζονται, καθώς θέλουν να αποκτήσουν πρόσβαση σε πιθανά πρότζεκτ για τ’ ανεκμετάλλευτα αποθέματα σπανίων γαιών της νήσου.
Η αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη και το λιώσιμο των πάγων αποτελεί ταυτόχρονα κίνδυνο αλλά και «Θείο δώρο» για τη νήσο, καθώς έχει κάνει τη Γροιλανδία πιο ελκυστική για επενδύσεις, αφού η πρόσβαση δια θαλάσσης έχει γίνει πιο εύκολη. Οι εκλογές υπογράμμισαν τη γεωπολιτική σημασία της Αρκτικής, καθώς το λιώσιμο των πάγων έχει αποκαλύψει νέους φυσικούς πόρους όπως είναι οι σπάνιες γαίες.
Η γεωγραφική θέση της Γροιλανδίας στην «καρδιά» της αρκτικής ζώνης και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, την έχουν βάλει στο στόχαστρο ενός «γεωπολιτικού παιχνιδιού» ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ρωσία. Ήδη στα βόρεια της νήσου βρίσκεται μία αεροπορική βάση των ΗΠΑ, η οποία συνορεύει με τις νέες στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Μόσχας στην Αρκτική.
Ενδεικτικό αυτού είναι ότι το 2019 ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ είχε προσφερθεί ν’ αγοράσει τη νήσο, αλλά τότε είχε δεχθεί την απάντηση ότι δεν διατίθεται προς πώληση.
«Σε παγκόσμιο επίπεδο χρειάζεται ν’ αντιμετωπίσουμε το δίλλημα ανάμεσα στις κοινωνίες των αυτοχθόνων και στα υλικά που αναμένεται να χρειαστούμε περισσότερο σ’ έναν πλανήτη πιεσμένο από κλιματικής άποψης», ανέφερε η Έιμι Μπουλαντζέρ, εκτελεστική διευθύντρια του μη κερδοσκοπικού οργανισμού, Πρωτοβουλία Εγγύησης για την Υπεύθυνη Εξόρυξης Μετάλλων.
Κατά τον Ντιουέιν Μενέζες διευθυντή στο think tank με έδρα το Λονδίνο «Πολιτική Πρωτοβουλία και Έρευνα στην Αρκτική», το αποτέλεσμα των εκλογών έστειλε ένα ξεκάθαρο μήνυμα στις μεταλλευτικές εταιρίες που θέλουν ν’ αποκτήσουν πρόσβαση στα αποθέματα φυσικών πόρων της Γροιλανδίας, ότι θα πρέπει να συμμορφωθούν σε πολύ αυστηρά και σχολαστικά περιβαλλοντικά στάνταρ και θα πρέπει να δώσουν στους κατοίκους της νήσου, μία «βιώσιμη εναλλακτική επιλογή».
Η άνετη νίκη του ΙΑ δημιουργεί αμφιβολίες σχετικά με το μέλλον του πρότζεκτ Κβάνεφιελντ και στέλνει ένα ισχυρό σήμα στις διεθνείς μεταλλευτικές εταιρίες οι οποίες θέλουν να εκμεταλλευτούν τα τεράστια αναξιοποίητα κοιτάσματα της νήσου.
Πηγές: Euroactiv, Guardian, Financial Times, New York Times, CBC
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
