Ο Ρομάν Προτασέβιτς που συνελήφθη την Κυριακή στην πτήση της Ryanair, πράξη, η οποία θεωρήθηκε ως «κρατική αεροπειρατεία», από τον πρόεδρο της Λευκορωσίας, Αλεξάντερ Λουκασένκο, είχε καταγγείλει μέσω του δικτύου NEXTA για τα φρικτά βασανιστήρια που βίωναν όσοι συλλαμβάνονταν για πολιτικούς λόγους στις ογκώδεις διαδηλώσεις του περασμένου Αυγούστου μετά τους ισχυρισμούς της αρχηγού της αντιπολίτευσης για εκτεταμένη νοθεία στις εκλογές. Όπως είχε αναφέρει το δίκτυο NEXTA, αλλά και άλλα ανεξάρτητα ειδησεογραφικά δίκτυα αρκετοί από αυτούς που συλλαμβάνονταν έρχονταν αντιμέτωποι με ξυλοδαρμούς, οι οποίοι τους απέφεραν σπασμένα κόκκαλα και δόντια, μώλωπες στο πρόσωπο, καψίματα από ηλεκτροσόκ, ψυχολογικά προβλήματα, καθώς και ζημιές στα νεφρά.
Διαβάστε ακόμη: Λευκορωσία: Στη φυλακή η σύντροφος του Ρομάν Προτασέβιτς - Γιατί ανησυχούν οι γονείς της
Σύμφωνα με κάποιες από αυτές τις αναφορές, αστυνομικοί, οι οποίοι φορούσαν μπαλκλάβες κρατούσαν τους συλληφθέντες χωρίς να τους αφήνουν να κοιμηθούν για τρεις μέρες, κατά τις οποίες τους έκαναν ηλεκτροσόκ, τους έβαζαν να κάθονται για ώρες στα γόνατα και δεν τους έδιναν τροφή μέχρι να υπογράψουν την ομολογία τους. Ο ίδιος ο Προτασέβιτς μόλις κατάλαβε ότι θα συλληφθεί και θα βιώσει και ο ίδιος όσα κατήγγειλε φέρεται να είπε με τρεμάμενη φωνή στους συνεπιβάτες της πτήσης «εδώ πέρα με περιμένει η θανατική ποινή».
Ο Προτασέβιτς σε ένα βίντεο που μεταδόθηκε από την κρατική τηλεόραση της Λευκορωσία, δήλωσε ότι «συνεργάζεται» με τις ανακριτικές αρχές. Καθισμένος πίσω από ένα τραπέζι, κοιτάζοντας την κάμερα, ο 26χρονος είπε ότι είναι καλά στην υγεία του και παραδέχτηκε ότι βρίσκεται πίσω από την οργάνωση μαζικών κινητοποιήσεων διαμαρτυρίας στο Μινσκ, πέρσι. «Το προσωπικό μου συμπεριφέρεται με απολύτως ικανοποιητικό τρόπο και με σεβασμό στον νόμο. Συνεχίζω να συνεργάζομαι με τους ερευνητές», ανέφερε.
Ο πατέρας του δημοσιογράφου όμως αμφισβήτησε ότι ο γιος του ομολόγησε την οργάνωση μαζικών κινητοποιήσεων χωρίς να τον έχουν χτυπήσει. «Νομίζω ότι τον εξανάγκασαν. Δεν είναι τα λόγια του, δεν είναι αυτός ο τρόπος που μιλάει. Είναι συγκρατημένος και νευρικός».
«Είναι πιθανό η μύτη του να είναι σπασμένη επειδή το σχήμα της έχει αλλάξει και φαίνεται σαν να είναι μακιγιαρισμένος. Επίσης δεν είναι δικά του τα τσιγάρα στο τραπέζι και έτσι πιστεύω ότι τον ανάγκασαν να δηλώσει ενοχή», ανέφερε χαρακτηρίστηκα.
Το πιο οδυνηρό είναι η αυθαίρετη σύλληψη
Τα πράγματα για όσους συλλαμβάνονται στη Λευκορωσία ως πολιτικοί κρατούμενοι φέρεται να δυσκολεύουν από τη στιγμή της σύλληψης, αφού πολλές φορές περισσότερα από 10 άτομα στέλνονται σε κελιά για 2 ή 3 άτομα, στα οποία δεν υπάρχουν ούτε στρώματα ούτε κρεβάτια, με τους περισσότερους κρατούμενους να κοιμούνται στο πάτωμα.
Σύμφωνα με τον ιστότοπο opendemocracy.net, μέχρι τον Νοέμβριο του 2020, είχαν συλληφθεί περισσότεροι από 16.000 άνθρωποι, με τους περισσότερους να κατηγορούνται για διοικητικές ποινές, οι οποίες επιφέρουν μέχρι 15 ημέρες κράτησης.
«Το πιο οδυνηρό απ’ όλα είναι το πόσο εύκολα και αυθαίρετα μπορεί να τεθεί κάποιος υπό κράτηση και εν συνεχεία το πόσο εύκολα μπορεί να φυλακιστεί», δήλωσε ο Νικολάι Κοζλόφ, πρώην αστυνομικός υποδιευθυντής, ο οποίος έγινε πολιτικός της αντιπολίτευσης πριν από περίπου μία δεκαετία. Ο Κοζλόφ απελευθερώθηκε τον Απρίλιο, αφότου πέρασε 15 ημέρες στη φυλακή, περιγράφοντας τις φρικτές συνθήκες κράτησης που έζησε. Ο Κοζλόφ είχε φυλακιστεί στις φυλακές «Οκρεστίνα» στο Μινσκ, οι οποίες απέκτησαν φήμη εξαιτίας των πολλών καταγγελιών και αναφορών για περιστατικά βασανισμού και εξευτελισμού διαδηλωτών. Σύμφωνα με τον Κοζλόφ, πρώην απεσταλμένο της Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, «στις μέρες μας το προσωπικό δεν κρατάει μυστικό ότι έχει οδηγίες να δημιουργεί ανυπόφορες συνθήκες για όποιον συλλαμβάνεται για πολιτικούς λόγους.
Μικρά και πολυπληθή κελιά
Ο Κοζλόφ κρατήθηκε σε ένα μικρό κελί το οποίο ήταν σχεδιασμένο για έναν κρατούμενο σε απομόνωση μαζί με άλλα έξι άτομα. «Δεν υπήρχε τρόπος να ανοίξεις ένα παράθυρο και να αερίσεις το κελί. Το επόμενο πρωί είπα στους φύλακες ότι αυτές οι συνθήκες ήταν στα όρια του βασανισμού και ότι διέπρατταν ένα έγκλημα για το οποίο θα έπρεπε αργά ή γρήγορα να λογοδοτήσουν. Υποθέτω ότι τα σχόλια μου τους εκνεύρισαν, επειδή στη συνέχεια έριξαν χλωρίνη με πολύ προσεκτικό τρόπο στο πάτωμα του κελιού μας». Οι κρατούμενοι μετά από ένα δύο λεπτά άρχισαν ν’ ασφυκτιούν. «Κάποιος άρχισε να βήχει και όλοι αρχίσαμε να νιώθουμε ναυτία. Αρχίσαμε να χτυπάμε την πόρτα και το κουδούνι του κελιού».
«Οι φύλακες τελικά κατάλαβαν ότι πιθανότατα θα σκότωναν κάποιον. Άνοιξαν το κελί, μας έβγαλαν έξω και μας έδωσαν ένα πανί να καθαρίσουμε τη χλωρίνη, αλλά η ζημιά είχε γίνει ήδη. Έχω ακόμα προβλήματα με την όραση μου και απ’ όσο ξέρω οι πνεύμονες ενός άλλου κρατουμένου δεν έχουν επανέλθει».
Οι συγκεκριμένες συνθήκες κράτησης δεν είναι ασυνήθιστες. Σύμφωνα με μία οργάνωση, υπέρμαχο των ανθρωπινών δικαιωμάτων, τη Viasna, μέχρι τον περασμένο μήνα, στις φυλακές της χώρας υπήρχαν 360 πολιτικοί κρατούμενοι, ενώ μέσα στον Απρίλιο προστέθηκαν σε αυτούς ακόμα 304. Σύμφωνα με τη Viasna, «οι απάνθρωπες συνθήκες κράτησης», αποτελούν μία κυβερνητική πολιτική που ισοδυναμεί με βασανιστήρια».
Ο Κοζλόφ ζήτησε ιατρική βοήθεια και στάλθηκε στο νοσοκομείο. Μόλις επέστρεψε στη φυλακή, η κακομεταχείριση δεν σταμάτησε. Τα φώτα παρέμεναν ανοιχτά νυχθημερόν. Επιπλέον δεν υπήρχαν στρώματα και κουκέτες. «Συνήθως υπήρχαν τέσσερα άτομα σε ένα σημείο του κελιού. Η πλειονότητα των κρατουμένων κοιμόταν στο πάτωμα».
Σκοπός ο εξευτελισμός της προσωπικότητας
«Ο σκοπός απ’ όσο κατάλαβα ήταν απλά να εξευτελίσεις του ανθρώπους. Να εξευτελίσεις γιατρούς, επιστήμονες και ειδικούς στην πληροφορική, οι οποίοι είχαν συλληφθεί. Το κράτος ήθελε να δείξει σε αυτούς τους ανθρώπους ότι η θέση τους είναι στο πάτωμα».
Η έλλειψη εξαερισμού στα κελιά οδηγεί σε σχεδόν ανυπόφορες συνθήκες. «Δεν υπήρχε αρκετό οξυγόνο», ανέφερε, προσθέτοντας ότι ο μόνος τρόπος για να μπει λίγος αέρας στα κελιά μέσω των καταπακτών που μεταφέρεται το φαγητό στους κρατουμένους. Ωστόσο αν οι φύλακες εκνευρίζονταν με κάτι, θα έκλειναν αυτές τις τρύπες και οι άνθρωποι ασφυκτιούν».
Οι αρχές της Λευκορωσίας, αρνούνται ότι πολιτικοί και ακτιβιστές της αντιπολίτευσης, βασανίζονται και κρατούνται σε απάνθρωπες συνθήκες. Μάλιστα η εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών, Όλγκα Τσεμοντάνοβα, χαρακτήρισε τις αναφορές για κακομεταχείριση και για κατάχρηση εξουσίας με τη χρήση χλωρίνης, ως μία «τεράστια φάρσα».
Ωστόσο και άλλοι πρώην κρατούμενοι συμμερίζονται τις απόψεις του Κοζλόφ, όπως ο Ιχάρ Μπαρισάου, αρχηγός του αντιπολιτευόμενου Δημοκρατικού Κόμματος (Hramada), ο οποίος επίσης αφέθηκε ελεύθερος τον Απρίλιο μετά από 15 ημέρες στη φυλακή. Συνελήφθη από κουκουλοφόρους άνδρες την ώρα που κατευθυνόταν σε ένα κατάστημα στο Μινσκ με την οικογένειά του. «Αναγκάστηκα να παρατήσω τη γυναίκα και την κόρη μου στο αυτοκίνητο», είπε σε τηλεφωνική του συνέντευξη στο Politico.
O Μπαρισάου κρατήθηκε επίσης στις φυλακές «Οκρεστίνα», όπου κατήγγειλε ότι αρχικά είχε κρατηθεί σε ένα κελί δύο ανθρώπων, όπου υπήρχαν επτά άτομα. «Μετά από λίγο γίναμε 10. Η πλειονότητα κοιμόταν στο πάτωμα χωρίς στρώμα. Οι συνθήκες ήταν πολύ δύσκολες», προσθέτει.
«Στις πολύ αρχές, οι φύλακες έμπαιναν στο κελί και σκορπούσαν τα υπάρχοντά μας. Δεν έψαχναν για κάτι, απλά ήθελαν να κάνουν κάτι κακό. Στη συνέχεια έριξαν έναν κουβά χλωρίνη στο πάτωμα». Η χλωρίνη δεν ήταν τόσο έντονη και συμπυκνωμένη όπως στην περίπτωση του Κοζλόφ ωστόσο ήταν αρκετή, ώστε οι κρατούμενοι να υποφέρουν από πονοκέφαλο εντός λίγων ωρών, κάτι που όπως θυμάται ο Μπαρισάου, «σου προκαλεί σωματικό και ψυχικό πόνο».
Ξυλοδαρμοί
Στη συνέχεια ο Μπαρισάου μεταφέρθηκε σε μία φυλακή στην πόλη Ζόντινο, η οποία βρίσκεται περίπου 60 χιλιόμετρα μακριά από το Μινσκ, όπου αρχικά οι συνθήκες ήταν καλύτερες, άλλα σύντομα η κατάσταση επιδεινώθηκε γρήγορα. Πρώτα οι φύλακες απομάκρυναν τα στρώματα και μετά κατάσχεσαν τα βιβλία, τα σημειωματάρια και οτιδήποτε μπορούσες να γράψεις. Μερικές φορές δεν υπήρχε φαγητό για τους κρατούμενους και οι φύλακες απαγόρευσαν το φαγητό που έφερναν στην είσοδο των φυλακών οι συγγενείς τους. Τρεις μέρες πριν αποφυλακιστούν ο Μπαρισάου και όλοι οι συγκρατούμενοι του, τοποθετήθηκαν σε έναν τοίχο απέναντι σε μία ομάδα της αστυνομίας διαδηλωτών.
«Σχεδόν όλους μας χτύπησαν στα πόδια. Κάποιοι χτυπήθηκαν και στα χέρια. Μερικές φορές σε διέταζαν να σηκώσεις τα χέρια σου και πριν προλάβεις να το κάνεις, σε χτυπούσαν στα νεφρά με γροθιές ή με το γκλομπ».
Σύλληψη για μία μπλούζα
Ένας άλλος πρώην κρατούμενος ο Βαλερί Σαμαλαζάου περιέγραψε την εμπειρία του από τις φυλακές και τα κέντρα κράτησης του Λουκασένκο, όταν ξυλοκοπήθηκε και συνελήφθη για ένα T-shirt. Όπως ανέφερε ο Σαμαλαζάου μιλώντας στο DW, ο οποίος εργαζόταν ως ειδικός πληροφορικής στο Ηνωμένο Βασίλειο, είχε ταξιδέψει στη Λευκορωσία για τις εκλογές. Στις 10 Αυγούστου την επόμενη των εκλογών άρχισαν οι ογκώδεις διαδηλώσεις και ο Σαμαλαζάου συνελήφθη, ενώ επισκεπτόταν έναν φίλο του στο κέντρο του Μινσκ.
«Περπατούσα στον δρόμο, όταν ξαφνικά με περικύκλωσαν και με ανέκριναν. Απάντησα ευγενικά και έδειξα την ταυτότητά μου». Εκείνη τη μέρα ο Σαμαλαζάου φορούσε ένα T-shirt με μία νεκροκεφαλή, το logo του ήρωα της Marvel «The Punisher». Εξαιτίας της μπλούζας, η αστυνομία της Ουκρανίας τον κατηγόρησε ότι συνεργάζεται με το «the Azov Battalion», μία νεοναζιστική ομάδα που πολεμάει στην ανατολική Ουκρανία, παρόλο που το σήμα του γκρουπ δεν έχει νεκροκεφαλή.
Επίσης οι αστυνομικοί εξαιτίας των καρτών τράπεζας από το Ηνωμένο Βασίλειο, τις κάρτες SIM και τα τηλεφωνήματα του Σαμαλαζάου στη Βρετανία θεώρησαν ότι έπιασαν έναν από τους οργανωτές των διαδηλώσεων. Στη συνέχεια τον μετέφεραν σ’ έναν κήπο κοντά στον σταθμό του Μινσκ και άρχισαν να τον χτυπούν. Όπως ανέφερε βίωσε τη μεγαλύτερη βιαιότητα στο αστυνομικό τμήμα και στο βαν που τον μετέφερε. «Το βαν είναι μία κινούμενη αίθουσα βασανιστηρίων. Πολλοί άνθρωποι κλαίνε εκλιπαρούν και κάνουν εμετό», είπε ενώ ο ίδιος λιποθύμησε δύο φορές.
Τα χέρια του ήταν δεμένα πίσω από την πλάτη και παρόλο που έκανε γκριμάτσες πόνου, παρέμεινε σιωπηλός. Στη συνέχεια οι αστυνομικοί άρχισαν να τον χτυπάνε ξανά και να του ψιθυρίζουν «προφανώς δεν φοβάσαι τον πόνο, αλλά θα σε κάνουμε να υποφέρεις». Όπως θυμάται τα χέρια του είχαν μουδιάσει μέχρι τους αγκώνες και ο πόνος ήταν ανυπόφορος. Παρακάλεσε τους αστυνομικούς να τον αφήσουν, αλλά εκείνοι τον έδεσαν πιο σφιχτά μέχρι που λιποθύμησε.
Αργότερα μεταφέρθηκε μαζί με άλλους στο κέντρο κράτησης της πόλης Ζοντζίνα, αλλά ήταν ο μόνος που έμεινε λίγο παραπάνω σε βαν της αστυνομίας. «Μου είπαν να γονατίσω, αλλά έχασα την ισορροπία μου». Τότε τον έδεσαν απέναντι από έναν τοίχο και άρχισαν να τον χτυπούν στο κεφάλι στο στήθος, στο στομάχι και στα πόδια. «Με έριξαν έξω από το βαν και με έκαναν να γονατίσω μέχρι να φωνάξουν το όνομά μου. Για άλλη μία φορά αστυνομικοί με μάσκες μου είπαν ότι θα έχουν έξτρα προσοχή σ’ εμένα».
Χωρίς ύπνο, φαγητό και νερό
Ο Κάσπερ Σιενίτσκι, Πολωνός δημοσιογράφος, διηγήθηκε και αυτός πώς συνελήφθη στις 10 Αυγούστου και έμεινε μαζί με έναν φίλο του για 72 ώρες στο κέντρο κράτησης της Ζοντζίνα, πάλι με τις κατηγορίες της οργάνωσης διαδηλώσεων.
Σύμφωνα με τον Σιενίτσκι τους χτύπησαν κατά τη διαδρομή προς το αστυνομικό τμήμα, με αποτέλεσμα ο φίλος του να χάσει τις αισθήσεις του. «Ωστόσο τα χτυπήματα δεν ήταν το χειρότερο στο αστυνομικό τμήμα. Μας έδεσαν τα χέρια πίσω από την πλάτη και τους έκαναν να γονατίσουν με το κεφάλι προς τα κάτω, με αποτέλεσμα τα πόδια του δημοσιογράφου να μουδιάσει. Όπως λέει αυτό που δεν μπορούσε ν’ αντέξει ήταν τα χτυπήματα από το γκλομπ. «μας πήγαν σε μία αίθουσα και μας χτύπαγαν. Ακούγαμε κραυγές ανθρώπων και βλέπαμε κηλίδες αίματος». Ακόμα ανέφερε ότι οι αστυνομικοί είχαν και μπαστούνια του μπέιζμπολ, με αποτέλεσμα όσοι κρατούνταν να έχουν την αμφιβολία για το αν θα υποφέρουν παραπάνω. «Δεν μας έδιναν νερό και φαγητό, δεν μας άφηναν να κοιμηθούμε και να χρησιμοποιήσουμε την τουαλέτα», κατήγγειλε ακόμα ο Σιενίτσκι.
Ύστατη προσπάθεια του Λουκασένκο να διατηρηθεί στην εξουσία
Η αντιπολίτευση θεωρεί ότι αυτές οι τακτικές αποτελούν μία προσπάθεια του Λουκασένκο να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε πιθανά μέσα για να κρατηθεί στην εξουσία. «Μεταξύ των ανθρώπων που πραγματοποιούσαν τους ξυλοδαρμούς, υπάρχουν και μερικοί σαδιστές οι οποίοι ευχαριστιούνται πραγματικά να εξευτελίζουν ανθρώπους και να τους κάνουν να υποφέρουν. Υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν ιδεολογικά τον Λουκασένκο και έχουν υποστεί πλύση εγκεφάλου», λέει ο Αλεξάντερ Ντοβόλσκι, ανώτερος σύμβουλος της Τιχανόφσκαγια.
«Ωστόσο η πλειοψηφία αποτελείται από ανθρώπους που φοβούνται τις συνέπειες εάν δεν εκτελέσουν τις εντολές. Φοβούνται μήπως γίνουν αντικείμενο της ίδιας βίας την οποία χρησιμοποιούν», προσθέτει ο Ντομπροβόλσκι που όπως και η Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια είναι αυτοεξόριστος στη Λιθουανία.
Μάλιστα η Τιχανόφσκαγια έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για έρευνες που πρέπει να ξεκινήσουν σχετικά με τις συνθήκες κράτησης στις φυλακές. «Υπάρχει σεξουαλική κακοποίηση, γυναίκες ξεγυμνώνονται για να τις ψάξουν, κρατούμενοι κάθονται στα γόνατα για ώρες, τα κελιά υπερπλήρη», είπε στο περιοδικό Time απαριθμώντας κάποια από τα βασανιστήρια που έχουν καταγγείλει νυν και πρώην κρατούμενοι. «Συνθήκες κράτησης τις οποίες άνθρωποι από δημοκρατικές χώρες δεν μπορούν ούτε να φανταστούν».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
