Αν η Barbie ήταν πραγματικός άνθρωπος θα ζύγιζε 50 κιλά, θα είχε ύψος γύρω στο 1,70 με αναλογίες 100-45-83. Τουλάχιστον αυτό υποστηριζόταν το 1998, όταν στο Πανεπιστήμιο Berkeley προσπάθησαν να φτιάξουν την αναλογία που θα είχε η κούκλα αν ήταν πραγματικός άνθρωπος.
Η πραγματικότητα όμως είναι κάτι το σχετικό. Πόσο πραγματική είναι μία γυναίκα με αυτές τις αναλογίες;
Όπως και να έχει, επί επτά δεκαετίες η συγκεκριμένη φιγούρα είναι κυρίαρχη στην ούτως ή άλλως τεράστια αγορά των παιχνιδιών. Πρόκειται για την κούκλα που έχει πωληθεί περισσότερο από κάθε άλλη παγκοσμίως.
Με τόσο τεράστια εμπορική επιτυχία και τέτοιον κανονιστικό ρόλο δεν είναι καθόλου παράξενο ότι αποτέλεσε και το σημαίνον για πολλά και πολλές φορές αντικρουόμενα σημαινόμενα.
Η ταινία που αναμένεται να κάνει πρεμιέρα σε λίγες ημέρες αναμένεται να αποτελέσει ακόμα ένα βήμα προς την εκτόξευση. Ο πραγματικός άνθρωπος που επιλέχθηκε για να παίξει την Barbie ήταν η Μαργκότ Ρόμπι και ως βασικό χρώμα επιλέχθηκε το ενδεχομένως πιο «πολιτικοποιημένο» όλων, το ροζ.
Μία ενήλικη κούκλα ως προβολή του μέλλοντος
Η Barbie κατασκευάστηκε για πρώτη φορά από την αμερικανική εταιρεία Mattel τον μακρινό Μάρτιο του 1959 με το πλήρες όνομα Barbara Millicent Roberts. Η επιχειρηματίας Ruth Handler θεωρείται αυτή που είχε πρώτη την ιδέα έχοντας ως πρότυπο τη Bild Lilli, μία αντίστοιχη κούκλα που είχε φτιαχτεί λίγα χρόνια πριν στη Γερμανία.
Φαίνεται μάλιστα ότι η Bild Lilli ήταν μία κούκλα που φτιάχτηκε αρχικά για ενήλικες. Πωλούνταν σε μπαρ και καπνοπωλεία ως δώρο-φάρσα που έπαιρναν μεταξύ τους οι άνδρες σε περιστάσεις όπως ήταν για παράδειγμα ένα bachelor party. Στο κόμικ στο οποίο απεικονιζόταν, η Bild Lilli ήταν μία υπερσεξουαλική γυναίκα χωρίς αναστολές που προκαλούσε σχεδόν σε κωμικά επίπεδα τους άνδρες.
Σταδιακά και πέρα από τον έλεγχο της κατασκευάστριας εταιρείας, η Bild Lilli άρχισε να γίνεται δημοφιλής και σε κορίτσια μικρότερης ηλικίας. Η κούκλα έχασε τον προκλητικό και ενήλικο χαρακτήρα που είχε όταν κατασκευάστηκε και έγινε μία Barbie πριν την Barbie.
Μία κούκλα που καθρέφτιζε το μέλλον των κοριτσιών
Η Ruth Handler έχοντας στο νου της τη Bild, πήρε την ιδέα βλέποντας την κόρη της να φτιάχνει χάρτινες κούκλες οι οποίες παρίσταναν στο παιχνίδι τις ενήλικες γυναίκες. Κατά κάποιον τρόπο η Handler κατάλαβε ότι υπήρχε ένα κενό στην τεράστια αγορά των παιχνιδιών: Δεν υπήρχαν παιχνίδια μέσω των οποίων τα μικρά κορίτσια θα φαντάζονταν το μέλλον τους.
Καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι η Barbara Millicent Roberts δεν είχε καμία ιστορία να αφηγηθεί. Ήταν απλά μία πανέμορφη ενήλικη γυναίκα χωρίς να έχει ενδυθεί με καμία προκαθορισμένη ιστορία. Αυτό το άφηνε στην φαντασία των παιδιών που θα την αγόραζαν.
Η Hander επέμενε ότι η Barbie πρέπει να είχε μορφή ενήλικης γυναίκας και αυτό το τόνισε κατασκευαστικά στο στήθος της φιγούρας της που ήταν προτεταγμένο στο στέρνο της. Παρά τις αντιδράσεις που υπήρξαν από κάποιους γονείς (οι κούκλες μέχρι τότε ήταν είτε παιδιά είτε έφηβα κορίτσια), η Handler είχε δίκιο. Μόνον τον πρώτο χρόνο παραγωγής τους πουλήθηκαν τουλάχιστον 350.000 κούκλες, αριθμός εντυπωσιακός για τα δεδομένα της εποχής.
Ένα μάλλον εντυπωσιακό trivia της εποχής ήταν ότι η πρώτη Barbie είχε κατασκευαστεί και ως ξανθιά (το πρότυπο που ήδη γνωρίζουμε) αλλά και ως μελαχρινή. Η πρώτη εμφάνισή της ήταν προφανώς σύμφωνη με τα πρότυπα της μόδας της εποχής: ψηλά τακούνια, ασπρόμαυρο μαγιό και γυαλιά ηλίου. Ξεκάθαρα επρόκειτο για μία γυναίκα λίγο πριν ή λίγο μετά τα 30.
Η λευκή κούκλα που ταυτιζόταν με την εποχή της
Το ίδιο το concept μίας κούκλας μέσω της οποίας τα κορίτσια της μεσαίας τάξης θα φαντάζονταν το μέλλον τους ήταν αδύνατο να μην πολιτικοποιηθεί γρήγορα. Η Barbie είχε ως σύλληψη κάτι το απελευθερωτικό. Έδειχνε το μέλλον μίας γυναίκας που δεν ήταν απαραίτητα συνδεδεμένο με το νοικοκυριό ή τη μητρότητα (όπως έκαναν σχεδόν όλα τα κοριτσίστικα παιχνίδια της εποχής).
Από την άλλη, τα μαλλιά της, το πρόσωπό της και η αναλογία του σώματός της την κατέστησαν ένα πρότυπο σχεδόν εξωπραγματικό. Ειδικά δε για τα μαύρα κορίτσια που ένιωθαν αποκλεισμένα από το μέλλον που προδιέγραφε η Barbie. Για εκείνα λειτούργησε ουσιαστικά ως ακόμα μία ένδειξη εξοβελισμού από την κανονικότητα.
Αντιλαμβανόμενοι και πάλι το νέο κενό στην αγορά, οι άνθρωποι της Μattel φρόντισαν να φτιάξουν την πρώτη barbie με αφρικανικά χαρακτηριστικά. Δεν πρέπει να ξεχνάμε εδώ ότι βρισκόμαστε στη δεκαετία του 1960, τη δεκαετία των κινημάτων ενάντια στις διακρίσεις και τον ρατσισμό.
Τη νέα κούκλα την ονόμασαν Christie και είχε ακριβώς τις ίδιες αναλογίες με την Barbie (μπορούσε δηλαδή να φορέσει και τα ρούχα της). Σταδιακά όμως ο ρόλος της άρχισε να υποβαθμίζεται καθώς αντιμετωπίστηκε από την αγορά απλά ως η φίλη της κύριας πρωταγωνίστριας. Τελικά, το 1978, σταμάτησε η παραγωγή της, για να εμφανιστεί, 21 χρόνια μετά τη γέννηση της, η πρώτη μαύρη κούκλα με το όνομα Barbie.
Σε όλες αυτές τις δεκαετίες της ύπαρξής της, η Barbie άλλαξε εκατοντάδες καριέρες. Το 1965, μία τετραετία πριν τον Neil Armstrong, πήγε στο φεγγάρι ως αστροναύτρια. Το 1992 κατέβηκε για πρώτη φορά ως Προέδρος (το 2020 μάλιστα έκανε ολόκληρη καμπάνια). Αργότερα απεικόνισε τη Cher, την Audrey Hepburn και την JK Rowling. Έγινε drag queen, είχε περισσότερα κιλά. Είχε φίλο (τον περίφημο Ken), φίλες και οικογένεια.
Tαυτόχρονα, έγινε σύμβολο για έναν συγκεκριμένο ανθρωπότυπο γυναίκας που δεν νοιάζεται παρά μόνο για την εμφάνισή της. Χαρακτηριστικό αυτής της κριτικής ήταν και το τραγούδι που έβγαλαν τη δεκαετία του 1990 οι Aqua, τραγούδι για το οποίο μηνύθηκαν από τη Mattel κερδίζοντας τελικά καθώς από το δικαστήριο θεωρήθηκε ότι αποτελούσε σάτιρα και όχι δυσφήμιση.
Τι είναι τελικά η Barbie;
Σύμβολο της γυναικείας απελευθέρωσης ή φορέας που αναπαρήγαγε τη γυναικεία καταπίεση; Η απάντηση είναι πολύ δύσκολη δεδομένου του εντυπωσιακού τρόπου με τον οποίο η Barbie κατάφερε να παραμείνει κυρίαρχος παρά την πάροδο πολλών δεκαετιών από την πρώτη εμφάνισή της.
Ομολογουμένως η θεωρία που βλέπει την κούκλα ως εκπρόσωπο της ιδεατής γυναικείας ομορφιάς είναι προφανώς αυθαίρετη με την έννοια ότι προκύπτει κάθε φορά δυναμικά σε σχέση με τις εκάστοτε εξουσιαστικές σχέσεις τις οποίες μόνο σε δεύτερο βαθμό αναπαράγει.
Η ίδια η δημιουργός της έβλεπε στην Barbie μία αντανάκλαση της κοινωνικής πραγματικότητας. Πράγματι ήταν. Μπορείς να κατηγορήσεις για πολλά την barbie αλλά όχι για τον τρόπο με τον οποίο κατάπινε πολύ γρήγορα τις συμβάσεις της νέας εποχής αντανακλώντας τις πάνω στις χιλιάδες φιγούρες της.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
