Το Ιράν δεν άφησε ανάπαντητη την προ ημερών επίθεση του Ισραήλ στην πρεσβεία του στη Δαμασκό (αν και ποτέ δεν ανέλαβανε επίσημα την ευθύνη), ο κόσμος για ένα βράδυ «φλέρταρε» με το ξέσπασμα του Γ' Παγκοσμίου Πολέμου και από εδώ και στο εξής κάθε νύχτα θα μυρίζει μπαρούτι, με τον Νετανιάχου ήδη να δείχνει θυμό και όρεξη για μια αιμοδιψή αντίδραση. Πώς φτάσαμε όμως ως εδώ; Πώς οι «φίλοι» Ιράν και Ισραήλ έγιναν εχθροί;
Τους τελευταίους μήνες, είδαμε το Ιράν να εμφανίζεται ως μία από τις πιο αποφασιστικές φωνές κατά των βάρβαρων ισραηλινών βομβαρδισμών στη Γάζα.
Το παλαιστινιακό ζήτημα έχει βρεθεί στο επίκεντρο των εχθροπραξιών εδώ και δεκαετίες, και η Τεχεράνη έχει προειδοποιήσει το Ισραήλ και τον πλησιέστερο σύμμαχό του, τις Ηνωμένες Πολιτείες, ότι ο πόλεμος με το Χαμάς θα μπορούσε να εξαπλωθεί, καθώς το Τελ Αβίβ εντείνει τις επιθέσεις πέρα από τη Γάζα.
Το Ισραήλ έχει βομβαρδίσει θέσεις στο Λίβανο και τη Συρία, δύο χώρες όπου η Τεχεράνη έχει σημαντική επιρροή.
Πώς φτάσαμε όμως σε αυτή τη νέα απειλή πολέμου;
Σημαντική σημειώση: «Ο Σιωνισμός είναι το πολιτικό κίνημα για τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ, που ξεκίνησε με τον Εβραίο οραματιστή Theodore Hertzl στα τέλη του 19ου αιώνα, και το οποίο άρχισε να βρίσκει την πρακτική του έκφραση στις αρχές του 20ού αιώνα με τη μετανάστευση Εβραίων στην Παλαιστίνη.
Υπήρχαν διάφορες τάσεις μέσα στο κίνημα αυτό όπως ο πολιτικός, πρακτικός, συνθετικός, σοσιαλιστικός και ρεβιζιονιστικός Σιωνισμός, τα οποία είχαν όμως το κοινό στοιχείο για το πώς να οικοδομηθεί καλύτερα ένα εβραϊκό κράτος.
Μετά το Ολοκαύτωμα του B΄ Παγκοσμίου Πολέμου δόθηκε μεγάλη ώθηση στον Σιωνισμό, καθώς εκατομμύρια εκτοπισμένοι Εβραίοι της Ευρώπης πήγαν στην Παλαιστίνη και η διεθνής κοινότητα βρέθηκε ενώπιον της πλέον ηθικής αναγκαιότητας να δημιουργηθεί ένα εβραϊκό κράτος. Με την ίδρυση του Ισραήλ το 1948 και την αναγνώρισή του από τον OHE, οι πολιτικοί στόχοι του Σιωνισμού εκπληρώθηκαν».
Το ξεκίνημα
Πώς άρχισαν οι σχέσεις μεταξύ του σύγχρονου Ιράν και του Ισραήλ; Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Παχλαβί, η οποία κυβέρνησε από το 1925 μέχρι να ανατραπεί στην επανάσταση του 1979, οι σχέσεις μεταξύ Ιράν και Ισραήλ κάθε άλλο παρά εχθρικές μπορούσαν να χαρακτηριστούν. Το Ιράν, για την ακρίβεια, ήταν η δεύτερη χώρα με μεγαλύτερη πλειοψηφία μουσουλμάνων που αναγνώρισε το Ισραήλ μετά την ίδρυσή του το 1948.
Το Ιράν ήταν ένα από τα 11 μέλη της ειδικής επιτροπής του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που συστάθηκε το 1947 για να σχεδιάσει μια ειρηνική λύση για την Παλαιστίνη, μετά το τέλος του βρετανικού ελέγχου της επικράτειας. Ήταν ένα από τα τρία που ψήφισαν κατά του σχεδίου διαίρεσης της Παλαιστίνης που προωθούσε ΟΗΕ, με κεντρική ανησυχία το ότι θα μπορούσε να επιδεινωθεί η βία στην περιοχή για γενιές.
Το Ιράν, μαζί με την Ινδία και την Γιουγκοσλαβία, προέβησαν σε εναλλακτικό σχέδιο, μια ομοσπονδιακή λύση που αφορούσε τη διατήρηση της Παλαιστίνης ως ενός κράτους με ένα κοινοβούλιο, ενώ ταυτότηρονα η έκταση της θα ήταν χωρισμένη σε αραβικά και εβραϊκά καντόνια. Αυτή ήταν η συμβιβαστική λύση που προωθούσε Ιράν για να προσπαθήσει να διατηρήσει θετικές σχέσεις με το κίνημα του Σιωνισμού, και επίσης με τις γειτονικές αραβικές και μουσουλμανικές χώρες. Υπήρχε μια διάθεση εξισορρόπησης των διεθνών κρίσεων.
Στη συνέχεια όμως, υπήρξαν δυσάρεστες εξελίξεις. Το Ισραήλ, μετά την έναρξη του πρώτου αραβο-ισραηλινού πολέμου το 1948, κατάφερε να κατακτήσει νέα εδάφη. Το Ιράν από την πλευρά του, τότε υπό τον Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, τον δεύτερο σάχη των Παχλαβί - έγινε η δεύτερη χώρα με μεγαλύτερη πλειοψηφία μουσουλμάνων μετά την Τουρκία, που αναγνώρισε επίσημα το Ισραήλ.
Καθώς η εγκαθίδρυση του έθνους του Ισραήλ γινόταν πραγματικότητ, περισσότεροι από 700.000 Παλαιστίνιοι διατάσσονταν από τις στρατιωτικές ομάδες του Σιωνιστικού καθεστώτος να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Οι Παλαιστίνιοι αποκαλούν την εξαναγκαστική τους εκτόπιση «Νακμπά», μια λέξη που στα αραβικά σημαίνει «καταστροφή».
Τότε η Τεχεράνη δεν θέλησε να μπλεχτεί στα πόδια των Ισραηλινών. Προτίμησε να δημιουργήσει μια «ασπίδα» προστασίας για τους 2.000 Ιρανούς που ζούσαν στην Παλαιστίνη,και έβλεπαν τις περιουσίες τους να κατάσχονται από το καθεστώς του Ισραήλ. Παράλληλα, εκείνη την εποχή, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ συνάπτει διπλωματικές σχέσεις με κράτη που βρίσκονται στα όρια της Μέσης Ανατολής, όπως η Αιθιοπία και ηΤουρκία. Το Ισραήλ έτεινε πλέον, χείρα φιλίας και προς τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε ένα γεωπολιτικό χάρτη που διαρκώς άλλαζε, με το Ιράν πια να υφίσταται ως αποικία της Βρετανίας, ο Μοχάμεντ Μοσαντέγκ, νέος πρωθυπουργός του Ιράν από το 1951, ηγούνταν μιας νέας προσπάθειας για την εθνικοποίηση της πετρελαϊκής βιομηχανίας της χώρας.
Απότερος σκοπός του Μοσαντέγκ, η αποπομπή της Βρετανίας από το ιρανικό έδαφος. Ως «παράπλευρη απώλεια» αυτής της εκστρατείας, ο Ιρανός πολιτικός έβαλε στον πάγο τις σχέσεις της χώρας του με το Ισραήλ. Υπήρχαν μπίζνες στη μέση. Λογικό.
Μαύρος Χρυσός
Το αντί-Σιωνικό μένος είχε ξεκινήσει να αναπτύσσεται στη χώρα, η δημιουργία του έθνους του Ισραήλ γινόταν κόκκινο πανί για τους Ιρανούς και ταυτόχρονα ένας πολύ καλός αντιπερισπασμός ώστε ο Μοσαντέγκ να έχει παρασκηνιακές επαφές με άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής, με το στόχο της έξευρεσης συμμάχων για να διώξουν ολοι μαζί τη Βρετανία. Ο καθένας είχε το στόχο του.
Οι αυτοκρατορίες της Δύσης έχουν τους δικούς τους μακιαβελικούς τρόπου για να αναμειγνύονται στα κοινά άλλων κρατών και να δημιουργούν τεχνητές εντάσεις. Κάπως έτσι, το 1953, η κυβέρνηση του Μοσαντέγκ ανατράπηκε μέσα απο΄πραξικόπημα που οργανώθηκε με τη συνδρομή των υπηρεσιών πληροφοριών του Ηνωμένου Βασιλείου και των Ηνωμένων Πολιτειών. Ένας «δοτός» σάχης Μοχάμεντ Ρεζά Παβλαβί, εμφανίστηκε στο Ιράν. Τα προβλήματα είχαν λυθεί για τη Δύση. Φαινομενικά, τουλάχιστον.
Μέσα στον αποήχο αυτών των συγκρούσεων, το Ισραήλ εγκαθίδρυσε πρεσβεία στην Τεχεράνη, και τη δεκαετία του 1970 οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών βρίσκονταν σε καλό δρόμο. Οι εμπορικοί δεσμοί αυξάνονταν, και σύντομα το Ιράν έγινε σημαντικός προμηθευτής πετρελαίου για το Ισραήλ, με απότερο στόχο τη μεταξύ τους συνεργασία για το εμπόριο πετρελαίου στην Ευρώπη
Η Τεχεράνη και η Τελ Αβίβ είχαν επίσης και εκτεταμένη στρατιωτική συνεργασία, για την οποία φρόντιζαν να μην προδίδεται υπό το φώς των διακρατικών επαφών με άλλα έθνη της Μέσης Ανατολής. Αυτές τις «ζήλιες» δεν τις ήθελε κανείς.
Αν μπορούμε να το θέσουμε σχηματικά, το Ισράηλ λειτουργούσε για το Ιράν ως ένας επιτυχημένος «μεσάζοντας», ένας ικανός έμπορος, ώστε τα εξαγώγιμα προϊόντα του Ιράνο (το εξής ένα, ο «μαύρος χρυσός») να ξυπνούν το ενδιαφέρον των αγορών που λειτουργούν με αμερικάνικα δολάρια.
Μια επίσης σημαντική λεπτομέρεια εκείνης της εποχής, όταν ο κόσμος στήλωνε ξανά τα πόδια του μετά τον Β'Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν πως η ισραηλινή Μοσάντ βοηθούσε στην εκπαίδευση της SAVAK, της υπηρεσίας ασφαλείας και κρατικών πληροφοριών του Ιράν. Σίγουρα οι Ιρανοί ένιωθαν αηδία και αποτροπιασμό με τους Σιωνιστές, αγόραζαν όμως τα ταλέντα τους σε κάθε τομέα, πολεμικό και μη.
Ως προς τη σχέση του Ισραήλ με την Παλαιστίνη, ο Σάχης του Ιράν ανησυχούσε σίγουρα. Ως εκεί. Τίποτα περισσότερο.
Η επανάσταση του 1979
Το 1979, το Ιράν αποφάσισε να πάρει τη μοίρα του στα χέρια του. Με μια νέα, πολεμική «επανάσταση», δημιουργήθηκε η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, με ηγέτη τον Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί.
Η φιλοσοφία του, πολύ συγκεκριμένη:Μόνο το Ιράν μπορούσε να αντιμετωπίσει τις «αλαζονικές» παγκόσμιες δυνάμεις και τους περιφερειακούς τους συμμάχους, οι οποίοι καταπιέζουν άλλους - συμπεριλαμβανομένων των Παλαιστινίων - για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα. Το Ισραήλ έγινε γνωστό στο Ιράν ως ο «Μικρός Σατανάς» σε σχέση με τον «Μεγάλο Σατανά» που είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Ξαφνικά, η Τεχεράνη έκοψε κάθε επαφή με το Ισραήλ. Οι πολίτες δεν μπορούσαν πλέον να ταξιδεύουν και οι πτήσεις ακυρώθηκαν· και η Ισραηλινή πρεσβεία στην Τεχεράνη μετατράπηκε σε πρεσβεία της Παλαιστίνης.
Ο Χομεϊνί ανακοίνωσε επίσης ότι κάθε τελευταίο Παρασκευή του ισλαμικού μήνα του Ραμαζανίου θα είναι η Ημέρα της Κουντς, και από τότε διεξάγονται μεγάλα συλλαλητήρια την ημέρα αυτή σε όλο το Ιράν υπέρ των Παλαιστινίων. Η Ιερουσαλήμ είναι γνωστή ως αλ-Κουντς στα αραβικά.
Το σχέδιο του Χομεϊνί ήταν σαφές: Ήθελε να παρουσιαστεί το Παλαιστινιακό ζήτημα ως ένα μεγάλο πρόβλημα του αραβικού εθνικισμού , ως μια ισλαμική υπόθεση που μπορούσε να λυθεί μόνο με το Ιράν ως ηγείσα δύναμη. Έβαλε τους Άραβες συμμάχους των ΗΠΑ στην αντίπερα όχθη, ξεπέρασε τα θρησκευτικά διλήμματα μεταξύ Σουνιτών και Σιητών. Ήταν το Ιράν ενάντια σε όσους δεν ήταν μαζί με το Ιράν, η νέα κίνηση στη γεωπολιτική σκακιέρα.
Μέσα στις δεκαετίες που ακολούθησαν, και οι δύο πλευρές επιχείρησαν να σφραγίσουν και να αυξήσουν την εξουσία και την επιρροή τους σε όλη την περιοχή.
Σήμερα τι γίνεται;
Τώρα, το Ιράν έχει δημιουργήσει έναν «άξονα αντίστασης» ένοπλων ομάδων σε πολλές χώρες της περιοχής, μεταξύ αυτών και η Συρία, το Ιράκ και η Υεμένη, που υποστηρίζουν επίσης το παλαιστινιακό ζήτημα και βλέπουν το Ισραήλ ως έναν μείζονα εχθρό.
Από την πλευρά του, το Ισραήλ έχει υποστηρίξει μια ποικιλία ομάδων που είναι ακραία αντίθετες με το καθεστώς του Ιράν. Η Τεχεράνη έχει περιγράψει ως «τρομοκράτες» τους Μουτζαχεντίν του Λαού του Ιράν (MEK), μια οργάνωση με έδρα στην Ευρώπη και άλλες μικρότερες οργανώσεις στην ανατολική περιφέρεια του Σιστάν και Μπαλουχιστάν του Ιράν, άλλα και ένοπλους Κούρδους που έχουν αρκετά εν κρυπτώ πάρε-δώσε με την κυβέρνηση του Ισραήλ.
Ο σκιώδης πόλεμος, δηλαδή μια σειρά από επιθέσεις αμφίδρομες, που σπανίως ή και ποτέ δεν αποδίδονταν επίσημα στην μια ή την άλλη πλευρά η πρόκληση τους, ήταν ως και σήμερα, το σημείο αναφοράς των σχέσεων Ιράν-Ισραήλ. Το ζήτημα των πυρηνικών όπλων, που η μια χώρα (Ιράν) αναπτύσσει φανερά, όπως λέει, για πολιτικούς σκοπούς, και η άλλη χώρα αναπτύσσει μεταξύ φωτός και σκοταδιού, είναι μέχρι και σήμερα μια αφορμή για διπλωματική «γκρίνια» και διενέξεις, αιτία ενός πολέμου που κανείς δεν τολμάει να πατήσει το «κουμπί» του. Με το λογισμικό κακόβουλων κυβερνοεπιθέσεων Stuxnet,το Ισραήλ έχει επιχειρήσει να γίνει ο εφιάλτης του Ιράν, εξαπολύωντας διαρκώς επιθέσεις κατασκοπείες στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της χώρας.
Σε αυτόν τον σκιώδη πόλεμο τα θύματα είναι πολλά. Ανάμεσαι τους και ο καθηγητής πυρηνικής φυσικής, Μοχσέν Φαχριζαντέχ, ο οποίος εκτελέστηκε με όπλο που ελεγχόταν από δορυφόρο και ελεγχόταν από συσκευή AI, που βρισκότν πάνω σε φορτηγο, το οποίο αργότερα εξερράγη για να καταστραφούν τα στοιχεία. Η πραγματικότητα ενίοτε ξεπερνά και τους πιο σκληρούς εφιάλτες μας.
Από την άλλη πλευρά, το Ισραήλ και οι δυτικοί σύμμαχοί του κατηγορούν το Ιράν ότι βρίσκεται πίσω από μια σειρά επιθέσεων στα ισραηλινά συμφέροντα, συμπεριλαμβανομένων αρκετών αερο-επιθέσεων σε ισραηλινά πλοία πετρελαίου και κυβερνοεπιθέσεις.
Εν τω μεταξύ, η Σαουδική Αραβία, η άλλη κραταιή δύναμη στην περιοχή, φέτος αποκατέστησε τις διπλωματικές της σχέσεις με το Ιράν μετά από επταετή κόντρα, ύστερα από συμφωνία στην οποία εγγυήτρια δύναμη ήταν η Κίνα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, σε μια εγχώρια πολιτική κώπωση από την υποστήριξη προς την Ουκρανία, στον πόλεμο της με τη Ρωσία, προσπαθούν να διαμεσολαβήσουν σε μια παρόμοια συμφωνία μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ, καθώς το Τελ Αβίβ συνεχίζει να βομβαρδίζει τη Γάζα, έχοντας ήδη προκαλέσει ένα ανθρωπιστικό εφιάλτη και σκοτώνοντας σχεδόν 10.000 ανθρώπους, το ένα τρίτο εξ'αυτών, παιδιά. Μέσα από τις επιθέσεις αυτές, η πρεσβεία του Ιράν στη Δαμασκό της Συρίας, δέχτηκε ισχυρό πλήγμα.
Η απειλή κλιμάκωσης των επιθέσεων είναι ακόμα στο τραπέζι από πλευράς Ισραήλ, ενώ οι χώρες της G7, ακόμα και η Ρωσία, πιέζουν για την κατάπαυση του πυρός. Μέσα σε όλα αυτά, σε περίπου έξι μήνες έρχονται και οι αμερικάνικες εθνικές εκλογές, με τον Ντόναλντ Τράμπ να διατηρεί σαφές προβάδισμα έναντι του Τζο Μπάιντεν, υποσχόμενος άμα τη εκλογή του, ακόμα και την απομόνωση της Αμερικής στη γεωπολιτική σκακιέρα, μακριά από το ΝΑΤΟ, και πιο κοντά στις πρακτικές του «φίλου» του, Βλάντιμιρ Πούτιν. Πάμε καλά; Δεν είμαστε σίγουροι.
Mε στοιχεία από AL Jazeera
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
