ΚΟΣΜΟΣ

23.05.24 14:11

Ράτκο Μλάντιτς: Η Σρεμπρένιτσα, ο Μπονάτσος, ο Λυκουρέζος και το δράμα της ζωής του

Η ζωή και η πορεία του Ράτκο Μλάντιτς που καταδικάστηκε για γενοκτονία. Ποια η σχέση του με την Ελλάδα.

mladic — Ο Ράτκο Μλάντιτς. | AP Photo/Michael Stravato

Βλοσυρός, με βλέμμα που δεν επιτρέπει αντίλογο, αγέρωχος και σχεδόν απόκοσμος. Ο Ράτκο Μλάντιτς δεν έμοιαζε με στρατηγό εκείνη την ημέρα, τον Ιούλη του 1995, όταν έμπαινε θριαμβευτής στην Σρεμπρένιτσα, πριν γίνει το μακελειό του αιώνα στην πόλη.

Όσοι τον συναντούσαν στο δρόμο τους ένιωθαν τον κόμπο στον λαιμό τους, σφιγγόταν το στομάχι τους και ανασκουμπώνονταν. Ουδείς μπορούσε να «παίξει» τότε με τον στρατηγό. Ορκισμένοι εχθροί και πιστοί σύμμαχοι έσκυβαν το κεφάλι στο πέρασμά του.

Μλάντιτς: Στις φυλακές της Χάγης

Σήμερα, 29 χρόνια μετά, σαπίζει στις φυλακές της Χάγης. Ο άλλοτε Σέρβος ήρωας, θεωρείται πλέον «τέρας». Η σφαγή της Σρεμπρένιτσα στη Βοσνία, με 8.000 θύματα, κυρίως άνδρες μουσουλμάνους, έφερε την «υπογραφή» του σύμφωνα με την ετυμηγορία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για τους πολέμους στη Γιουγκοσλαβία.

Ο Ράτκο Μλάντιτς, στα 82 του χρόνια, θεωρείται πλέον και από τους συμπατριώτες του εγκληματίας πολέμου. Όχι για όλους, αλλά για περισσότερους από τους μισούς.

Ράτκο στα σέρβικα σημαίνει σε ελεύθερη μετάφραση «πολεμιστής». Ο ίδιος δικαίωσε τον χαρακτηρισμό του ονόματός του, αλλά το παράκανε σύμφωνα με όσα του καταλογίζονται. Έγινε εφιάλτης για τους εχθρούς του.

Ξερίζωσε την ανθρωπιά από μέσα του και με πρόσχημα την προστασία των Σέρβων στη Βοσνία κατηγορήθηκε ότι ήταν ο μεγαλύτερος «χασάπης» που είδε η Ευρώπη μετά τους στρατηγούς του Χίτλερ.

Στο Βελιγράδι για κάποιους πάντως, λιγότερους σε σχέση με το παρελθόν, παραμένει ήρωας.

Ακόμα και σήμερα μνημονεύεται ο διάλογός του με τον διοικητή των Ηνωμένων Εθνών, όταν ο τελευταίος τον κοιτούσε αποσβολωμένος και εμφανέστατα τρομοκρατημένος.

Ράτκο Μλάντιτς: Η ζωή του

Ποιος είναι ο Ράτκο Μλάντιτς και ποια η σύνδεσή του με την Ελλάδα;

Γεννήθηκε στο Μποζανοβίτσι στη σημερινή Βοσνία και Ερζεγοβίνη το 1942.

Ο πατέρας του, Νέτζα, ήταν μέλος των Γιουγκοσλάβων Παρτιζάνων. Η μητέρα του, Στάνα, μεγάλωσε τα τρία παιδιά της μόνη της μετά τον θάνατο του συζύγου της το 1945 κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη ήταν εκείνη την εποχή μέρος του Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας, ενός φασιστικού κράτους-μαριονέτας υπό την ηγεσία των Κροατικών Ουστάσε μεταξύ 1941 και 1945, που εγκαταστάθηκε από τη Ναζιστική Γερμανία και τη Φασιστική Ιταλία μετά την εισβολή και τη διχοτόμηση του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας το 1941.

Ο Νέτζα σκοτώθηκε στα τρίτα γενέθλια του Μλάντιτς ενώ ηγούνταν μιας επίθεσης των Παρτιζάνων στο χωριό καταγωγής του αρχηγού των Ουστάσε, Άντε Πάβελιτς το 1945.

Ο Ράτκο Μλάντιτς έμαθε από μικρός τα δεινά του πολέμου. Ο ίδιος αποφάσισε να γίνει στρατιωτικός.

Μλάντιτς: Η πορεία στον στρατό

Μετά τις σπουδές του άρχισε την καριέρα του στον Λαϊκό Στρατό της Γιουγκοσλαβίας το 1965.

Την ίδια χρονιά προσχώρησε στην Ένωση Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας.

Μεταξύ άλλων, διετέλεσε αξιωματικός στα Σκόπια, συνταγματάρχης στο Στιπ, αρχηγός του Τμήματος Εκπαίδευσης της Τρίτης Στρατιωτικής Περιφέρειας των Σκοπίων και Αναπληρωτής Διοικητής στην Πρίστινα.

Έγινε γνωστός στους Γιουγκοσλαβικούς Πολέμους, αρχικά ως υψηλόβαθμος αξιωματικός του Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού και στη συνέχεια ως Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού της Δημοκρατίας Σέρπσκα στον πόλεμο της Βοσνίας του 1992–1995.

Τον Ιούλιο του 1996, το Διεθνές Δικαστήριο για τους Πολέμους στη Σερβία, επιβεβαίωσε όλες τις κατηγορίες εναντίον του για γενοκτονία στη Βοσνία και εξέδωσε διεθνές ένταλμα σύλληψης.

Μλάντιτς: Wanted για 5 εκατ. ευρώ

Οι κυβερνήσεις της Σερβίας και των Ηνωμένων Πολιτειών πρόσφεραν 5 εκατομμύρια ευρώ για πληροφορίες που θα οδηγούσαν στη σύλληψη του Μλάντιτς.

Ωστόσο, ο ίδιος κατάφερε να παραμείνει ελεύθερος για σχεδόν δεκαέξι χρόνια, αρχικά προστατευμένος από τις δυνάμεις ασφαλείας της Σερβίας και αργότερα από την οικογένειά του.

Στις 26 Μαΐου 2011 συνελήφθη στο Λαζάρεβο της Σερβίας. Η σύλληψή του θεωρήθηκε ως μία από τις προϋποθέσεις για να δοθεί στη Σερβία το καθεστώς υποψήφιας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στις 31 Μαΐου 2011, ο Μλάντιτς εκδόθηκε στη Χάγη. Η δίκη του άρχισε στη Χάγη στις 16 Μαΐου 2012.

Στις 22 Νοεμβρίου 2017, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη αφού κρίθηκε ένοχος για 10 κατηγορίες, μία για γενοκτονία, πέντε για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και τέσσερις για παραβιάσεις των κανόνων του πολέμου.

Ως ο ανώτατος στρατιωτικός αξιωματικός με διοικητική ευθύνη, ο Μλάντιτς θεωρήθηκε υπεύθυνος τόσο για την πολιορκία του Σεράγεβο όσο και για τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα.

Η μεγάλη πληγή

Ο Μλάντιτς και η σύζυγός του Μποσίλικα απέκτησαν δύο παιδιά. έναν γιος που ονομάζεται Ντάρκο και μια κόρη.

Η Άνα έμελλε να είναι και η πρωταγωνίστρια στο μεγαλύτερο δράμα που βίωσε ο Μλάντιτς. Μια πληγή που δεν έκλεισε ποτέ.

Στις 24 Μαρτίου 1994, σε ηλικία 23 ετών, η Άνα έβαλε τέλος στη ζωή της.

Σε διάφορα σερβικά έντυπα υπήρχαν αντικρουόμενες αναφορές σχετικά με τον θάνατό της.

Κάποια μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι το σώμα της βρέθηκε στην κρεβατοκάμαρά της και άλλα ισχυρίζονταν ότι εντοπίστηκε σε ένα πάρκο ή στο δάσος κοντά στο νεκροταφείο Τοπτσιντέρ.

Επιπλέον, υπάρχουν αναφορές ότι είχε χρησιμοποιήσει το όπλο του πατέρα της, με το οποίο είχε βραβευτεί στη στρατιωτική σχολή στα νιάτα του.

Υπάρχουν επίσης αντικρουόμενες αναφορές σχετικά με τον λόγο της αυτοκτονίας της.

Μία από τις πιο κοινές θεωρίες στη Σερβία είναι ότι η Άνα δεχόταν τεράστια πίεση καθώς ο πατέρας της επικρίθηκε από τις σερβικές εφημερίδες για τις ενέργειές του εναντίον αμάχων στη Βοσνία.

Υπήρχε μια άλλη θεωρία που ανέφερε ότι ο λόγος της αυτοκτονίας της ήταν ο θάνατος του φίλου της Ντράγκαν, που είχε σκοτωθεί στον πόλεμο της Βοσνίας.

Ο ιστορικός Γιόζε Πίργιεβετς υποστηρίζει την παραπάνω θεωρία. Μάλιστα, έγραψε ότι η Άνα αυτοκτόνησε για να τιμωρήσει τον πατέρα της επειδή έστειλε τον φίλο της να πολεμήσει στην πρώτη γραμμή, όπου σκοτώθηκε.

Μλάντιτς: Με Μπονάτσο και Λυκουρέζο

Να σημειωθεί ότι πριν από τη διεθνή κατακραυγή για τον Μλάντιτς, ο ίδιος ήταν ήρωας ακόμα και για αρκετά ελληνικά ΜΜΕ.

Στην εκπομπή «Άλλα Κόλπα» του Mega το 1995, με τον Βλάση Μπονάτσο και τον Παύλο Τσίμα παρουσιάστηκε συνέντευξη του Ράτκο Μλάντιτς από κάποια τοποθεσία που δεν έγινε γνωστή για προφανείς λόγους, καθώς ο εμφύλιος ήταν σε πλήρη εξέλιξη στη Βοσνία.

«Τι ζώδιο είσαι;» ήταν η τελευταία ερώτηση του Βλάση Μπονάτσου προς στον στρατηγό. Ήταν μια ειδική εκπομπή που είχε σκοπό να μαζέψει χρήματα για να αποσταλούν προς ενίσχυση στους τότε «στενούς μας φίλους και αδέλφια μας Σέρβους».

Στο show ο Μλάντιτς είχε παρουσιαστεί ως ευγενής, θαρραλέος, ικανός, με χιούμορ παρά τις δυσκολίες και «ήρωας που αξίζει τη βοήθεια μας».

Δείτε εδώ το βίντεο με την εκπομπή.

Στην εκπομπή, αλλά και στο ταξίδι-αποστολή, έδωσε το παρών και ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος, ο κορυφαίος Έλληνας ποινικολόγος της εποχής, ο οποίος παρείχε νομικές συμβουλές στον στρατηγό Μλάντιτς.