Αφίσες, κάρτες, μπλουζάκια, κούπες ακόμα και... σοκολατάκια! Το πρόσωπο της «Μόνα Λίζα» είναι από τα, πλέον, αναγνωρίσιμα σε ολόκληρο τον πλανήτη. Ο πίνακας του σπουδαίου Αναγεννησιακού ζωγράφου Λεονάρντο Ντα Βίντσι, που σήμερα εκτίθεται στο Λούβρο, «σέρνει» πίσω τους αδιανόητα πολλούς μύθους και μπόλικο μυστήριο. Το πρόσωπο της 24χρονης Λίζας Γκεραρντίνι, άλλωστε, είναι από μόνο του εξαιρετικά αινιγματικό κάτι που μεγαλώνει ακόμα περισσότερο το μύθο του συγκεκριμένου πίνακα. Ο ζωγράφος, μια ημέρα σαν σήμερα, είχε πάρει παραγγελία από τον σύζυγο της Λίζας να φτιάξει τον πίνακα. Κανείς, από τους τρεις πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας, δεν ήξερε πως εκείνη την ώρα γραφόταν ιστορία...
Η παραγγελία που «έγραψε» ιστορία
Πίσω στο μακρινό 1503 ο Φρανσέσκο ντελ Τζιοκόντο, προσεγγίζει τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι και του ζητά να φιλοτεχνήσει το πορτραίτο της 24χρονης συζύγου του, της Λίζας Γκεραρντίνι. Ο σπουδαίους Αναγεννησιακός ζωγράφος δέχεται και ξεκινάει να φιλοτεχνεί το έργο. Όπως το συνήθιζε ο εκκεντρικός ζωγράφος ξεκίνησε μεν τον πίνακα αλλά... δεν έλεγε να τον τελειώσει. Το 1507, τέσσερα χρόνια αργότερα, δηλαδή, το έργο παραμένει ακόμα ημιτελές. Ο Ντα Βίντσι, ωστόσο, δε «καίγεται». Το ξαναπιάνει το 1516 όταν εγκαταστάθηκε στην Γαλλία, στο πλευρό του Φραγκίσκου Α'. Τελικά, το 1519, ενώ έχουν περάσει 16 ολόκληρα χρόνια από τότε που είχε δεχθεί την παραγγελία, ολοκληρώνει το έργο του. Λίγες εβδομάδες αργότερα θα αφήσει την τελευταία του πνοή!
Μετά το θάνατο του Ντα Βίντσι ο πίνακας «εγκαταστάθηκε» για περίπου ένα αιώνα στο παλάτι του Φοντενεμπλό. Στη συνέχεια ο Λουδοβίκος ΙΔ’ το μετέφερε στο παλάτι των Βερσαλλιών, ενώ στις αρχές του 19ου αιώνα, ο Ναπολέων Βοναπάρτης κράτησε τον πίνακα για... προσωπική χρήση. Σήμερα, πλέον, η Μόνα Λίζα βρίσκεται σε ειδικό δωμάτιο του Λούβρου (με ειδικό φωτισμό και πίσω από ειδικό άθραυστο τζάμι που «ελέγχει» ακόμα και τη θερμοκρασία) και καθημερινά χιλιάδες άνθρωποι απολαμβάνουν το αριστούργημα αυτό. Η κατασκευή του χώρου κόστισε περίπου 7 εκατομμύρια δολάρια. Όσο και αν φαίνεται περίεργο η Μόνα Λίζα έχει δεχθεί πολλές επιθέσεις από διάφορους βάνδαλους. Της έχουν πετάξει οξύ, πέτρες, καφέ, τούρτα ενώ έχουν προσπαθήσει να τη βάψουν με σπρέι! Ευτυχώς, το αλεξίσφαιρο τζάμι έχει κάνει τη δουλειά του.
Το πορτραίτο είναι ζωγραφισμένο σε μια σανίδα διαστάσεων 77 εκ. × 53 εκ. από ξύλο λεύκης και όχι σε κάποιον καμβά καθώς την εποχή που το δημιούργησε ο Ντα Βίντσι οι παλαιοί δάσκαλοι εμπιστευόντουσαν περισσότερο το ξύλο. Το φοβερό είναι πως η Μόνα Λίζα θεωρείται και είναι εθνική κληρονομιά της Γαλλίας και έτσι με βάση έναν σχετικό νόμο απαγορεύεται να αγοραστεί ή να πουληθεί! Η αγάπη του κοινού για το συγκεκριμένο έργο τέχνης είναι τέτοια που οι υπεύθυνοι στο Μουσείο του Λούβρου έχουν δημιουργήσει ένα ειδικό γραμματοκιβώτιο προκειμένου οι επισκέπτες να αφήνουν εκεί επιστολές που προορίζονται για τη... Μόνα Λίζα. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι υπεύθυνοι έχουν βρει μέσα στο γραμματοκιβώτιο ραβασάκια ατόμων που εξομολογούνται τον έρωτά τους!
Το 2012 το Μουσείο ντελ Πράδο στη Μαδρίτη, ανακοίνωσε πως έχει στην κατοχή του έναν πίνακα ο οποίος είναι αντίγραφο της Μόνα Λίζας αλλά όχι μεταγενέστερο του πρωτότυπου. Ο πίνακας αυτός δημιουργήθηκε παράλληλα με τον πρωτότυπο και πιθανότατα δημιουργός του ήταν ο μαθητής του Ντα Βίντσι, Φραντσέσκο Μέλτσι! Η πιο «χτυπητή» διαφορά ανάμεσα στους δυο πίνακες είναι πως ο μαθητής του Ντα Βίντσι έκανε στο μοντέλο φρύδια κάτι που δεν είχε κάνει ο δάσκαλός του. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το 2005 μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ ανέλυσε το διάσημο χαμόγελο της Μόνα Λίζα. Έτρεξαν μια σαρωμένη απεικόνιση του πίνακα μέσω λογισμικού αναγνώρισης συναισθημάτων, το οποίο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Μόνα Λίζα ήταν 83% χαρούμενη, 9% αηδιασμένη, 6% φοβισμένη, 2% θυμωμένη και 1% αδιάφορη.
Ποια ήταν η μυστηριώδης Λίζα Γκεραρντίνι
Η 24χρονη Λίζα (γεννήθηκε το 1479) ήταν μέλος της οικογένειας Γκεραρντίνι από τη Φλωρεντία και την Τοσκάνη. Ο σύζυγός της, έμπορος μεταξιού, παρήγγειλε το πορτρέτο της γυναίκας του για το καινούριο τους σπίτι και για να γιορτάσουν τη γέννηση του δεύτερου γιου τους, Αντρέα. Κατά καιρούς, βέβαια, έχουν ακουστεί διάφορες θεωρίες για το ποια είναι η γυναίκα που εμφανίζεται στον πίνακα. Όλες έχουν το ενδιαφέρον τους (μια είναι και πιο... πικάντικη αφού υποτίθεται ότι το πορτραίτο είναι της ερωμένης τους Γκεραρντίνι) αλλά οι ειδικοί έχουν καταλήξει με βεβαιότητα, πλέον, πως το «μοντέλο» είναι η 24χρονη Λίζα.
Έχει ακουστεί πως το θρυλικό μειδίαμα της «Τζοκόντα» δεν είναι δικό της αλλά της μητέρας του Ντα Βίντσι, Κατερίνας. Η εκδοχή αυτή γιγαντώθηκε όταν ο Ζίγκμουντ Φρόιντ θεώρησε ότι στο χαμόγελο της τζιοκόντας ο Λεονάρντο απεικόνισε το απωθημένο στο ασυνείδητο χαμόγελο της μητέρας του. Για πολλούς το πασίγνωστο πορτρέτο ελάχιστα θύμιζε την Λίζα Γκεραρντίνι αλλά αντίθετα η ομοιότητα της Μόνα Λίζα με τον δημιουργό της έχει παρατηρηθεί πολλές φορές κάτι που σημαίνει (με βάση πάντα τη συγκεκριμένη θεωρία) πως ο Αναγεννησιακός ζωγράφος έκανε κάτι μεταξύ πορτραίτου και αυτοπροσωπογραφίας!
Όταν χήρεψε, η Γκεραρντίνι αποσύρθηκε στο μοναστήρι όπου είχαν μονάσει και δύο από τις κόρες της. Ενταφιάστηκε εκεί όταν πέθανε, το 1542. Στο κτίριο της μονής, στο κέντρο της Φλωρεντίας, από τις ανασκαφές που ξεκίνησαν το 2011 βρέθηκαν τα λείψανα δώδεκα ανθρώπων. Οι οκτώ πρώτοι σκελετοί είχαν διατηρηθεί σε καλή κατάσταση αλλά από τη χρονολόγησή τους με άνθρακα 14 διαπιστώθηκε ότι ήταν πολύ παλαιότεροι από την εποχή που έζησε η Μόνα Λίζα. Οι υπόλοιποι τέσσερις βρέθηκαν σε έναν κοινό τάφο που χρησιμοποιούσαν οι μοναχές μέχρι το 1545. Όμως μόνο ένα μηριαίο οστό εξακριβώθηκε ότι ανήκε σε άνθρωπο που έζησε την ίδια περίοδο με την Γκεραρντίνι. Ίσως, να ανήκει στη Μόνα Λίζα ίσως και όχι. Δε θα το μάθουμε ποτέ και αυτό γιατί ο θολωτός τάφος όπου είχαν ενταφιαστεί ο σύζυγος και πολλά παιδιά της «Μόνα Λίζα» έχει υποστεί τόσο μεγάλη καταστροφή λόγω της υγρασίας που από τα λείψανα δεν απέμειναν παρά μόνο μερικά δόντια, από τα οποία δε στάθηκε δυνατό να ληφθεί δείγμα DNA.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
