Η περιοχή γύρω από τη γέφυρα του Γοργοπόταμου είναι μια περιοχή ποτισμένη με αίμα. Από τις μάχες με τους ναζί κατακτητές, στο θρυλικό σαμποτάζ και από τις μάχες στη διάρκεια του εμφυλίου στην 22η επέτειο από την κορυφαία πράξη της Εθνικής Αντίστασης, που βάφτηκε με αίμα όταν εξαιτίας μιας έκρηξης έχασαν τη ζωή τους 13 άνθρωποι ενώ 45 ακόμα τραυματίστηκαν. Με τις πληγές του εμφυλίου ακόμα νωπές αυτή η φονική έκρηξη, «ξύπνησε» ξανά τα φαντάσματα του παρελθόντος και έδειξε ξεκάθαρα πως η Ελλάδα παρέμενε μια βαθιά διχασμένη χώρα και πως μια έκρηξη θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «πυροδοτικός μηχανισμός».
Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου
Τον Σεπτέμβριο του 1942 μία ομάδα αποτελούμενη από δώδεκα κομάντος, με επικεφαλής τον ταξίαρχο Έντι Μάιερς και τον ταγματάρχη Κρις Γουντχάουζ, έπεσε με αλεξίπτωτα στην περιοχή της Γκιώνας. Στόχος να έρθουν σε επαφή με τις ελληνικές αντάρτικες ομάδες προκειμένου όλοι μαζί να προχωρήσουν σε μια από τις σημαντικότερες δολιοφθορές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Να γκρεμίσουν μια από τις γέφυρες που βοηθάνε τους Γερμανούς να στέλνουν προμήθειες στο μέτωπο της Β. Αφρικής. Στόχος ήταν να καθυστερήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τον ανεφοδιασμό των δυνάμεων του Ρόμελ.
Το «πρόβλημα» είναι πως έπρεπε ο «δεξιός» ΕΔΕΣ και ο «αριστερός» ΕΛΑΣ να κάνουν κάτι που δεν είχαν κάνει ποτέ πριν (και όπως αποδείχθηκε δεν θα έκαναν ποτέ ξανά μετά): Να συνεργαστούν. Οι υποψήφιες γέφυρες βρίσκονταν στον ορεινό όγκο του Μπράλλου και ήταν τρεις: της Παπαδιάς, του Ασωπού και του Γοργοποτάμου. Απ όλες τους διερχόταν η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης - Αθηνών. Ήταν η μοναδική αξιόπιστη δίοδος προς τα λιμάνια της Νότιας Ελλάδας. Στις 20 Νοεμβρίου γίνεται η συνάντηση του Μάιερς με τον Ναπολέοντα Ζέρβα του ΕΔΕΣ και τον Άρη Βελουχιώτη του ΕΛΑΣ. Καταλήγουν πως η καταλληλότερη γέφυρα ειναι αυτή του Γοργοποτάμου.
Η επιχείρηση θα γινόταν τη νύχτα της 25ης Νοεμβρίου. Αποφασίστηκε πως στην επιχείρηση θα έπαιρναν μέρος 86 αντάρτες του ΕΛΑΣ, 52 του ΕΔΕΣ και οι 12 βρετανοί κομάντος που έφτασαν στην Ελλάδα για αυτόν ακριβώς τον λόγο. Η επίθεση ξεκίνησε στις 11:07 με ταυτόχρονη επίθεση στις γερμανικές φρουρές στις δυο άκρες της γέφυρας. Την ίδια ώρα οι κομάντος τοποθετούσαν τα εκρηκτικά στη βάση της γέφυρας. Η πρώτη ανατίναξη έγινε στη 1:30 το ξημέρωμα όπου ανατινάχθηκε ένα μέρος της γέφυρας. Στις 2:21 ακολούθησε η δεύτερη μεγαλύτερη έκρηξη που ουσιαστικά την αχρήστευσε. Στις 4:30 είχε αποχωρήσει και ο τελευταίος αντάρτης από την περιοχή. Οι απώλειες για τη φρουρά της γέφυρας ήταν περίπου 30 στρατιώτες, αντίθετα από τους 150 άνδρες που συμμετείχαν στην επιχείρηση μόλις τέσσερις τραυματίστηκαν!
Το σχέδιο είχε πετύχει. Το σαμποτάζ πέτυχε. Η κατεχόμενη Ευρώπη κοίταζε με ενθουσιασμό προς την πλευρά της Ελλάδας. Της, έστω και για λίγο, «ενωμένης» Ελλάδας. «Χωρίς τον Ζέρβα δε θα γινόταν η επιχείρηση. Χωρίς τον Βελουχιώτη δε θα πετύχαινε» είχε πει ο υπαρχηγός της επιχείρησης, ο ταγματάρχης Κρις Γουντχάουζ. Πανηγύριζαν όλοι ακόμα και αν αποδείχθηκε πως η όλη επιχείρηση ήρθε... κατόπιν εορτής αφού καθυστέρησε να γίνει, η Μάχη του Ελ Αλαμέιν είχε πραγματοποιηθεί, ο Ρόμελ είχε ηττηθεί και μετατοπίστηκε δυτικότερα και έτσι ο ανεφοδιασμός της στρατιάς του μέσω της Ελλάδας δεν είχε πλέον καμία σημασία.
Η ματωμένη 22η επέτειο της ανατίναξης
Μια ημέρα σαν σήμερα, στις 29 Νοεμβρίου 1964, χιλιάδες κόσμου συγκεντρώνεται στη γέφυρα του Γοργοπόταμου για να τιμήσει την 22η επέτειο της ανατίναξης. Είναι η πρώτη φορά που οι εκδηλώσεις γίνονται… υπό την αιγίδα του επίσημου ελληνικού κράτους. Όλα κυλούσαν ομαλά μέχρι τη στιγμή που δεν επετράπη σε αντιπροσωπείες των αντιστασιακών οργανώσεων να καταθέσουν τα στεφάνια τους. Επικράτησε αναβρασμός με δεξιούς και αριστερούς να έρχονται σε ευθεία αντιπαράθεση και πέρα από τα.. σπρωξίδια, «έπεσε» και ξύλο ενώ οι βρισιές και οι απειλές «έπεφταν βροχή»! Με τα πολλά, ωστόσο, και με την παρέμβαση των ψυχραιμότερων, η κατάσταση έδειξε πως πήγαινε προς εκτόνωση.
Και τότε όλοι πάγωσαν. Μια εκκωφαντική έκρηξη προκάλεσε τον πανικό στους παρευρισκόμενους. Αρχικά, μάλιστα, θεωρήθηκε πως εκτός από την έκρηξη ακούγονταν και πυροβολισμοί με αποτέλεσμα να ακολουθήσει πανδαιμόνιο. Τελικά μετά από λίγη ώρα, όλοι συνειδητοποίησαν το κακό που είχε συμβεί. Συνολικά 13 άνθρωποι είχαν βρει τραγικό θάνατο από την έκρηξη, ενώ άλλοι 45 είχαν τραυματιστεί, κάποιοι ελαφρά, κάποιοι σοβαρότερα. Όλοι τους οπαδοί της αριστεράς, ή/και πρώην αντάρτες του ΕΛΑΣ. Ακολούθησαν επεισόδια με πρώην αντάρτες του ΕΛΑΣ (ανάμεσα τους και δυο στρατηγοί της αντιστασιακής οργάνωσης) να επιτίθενται στους χωροφύλακες τους οποίους θεώρησαν υπεύθυνους για το μακελειό. Κανείς δεν ήξερε τι ακριβώς είχε συμβεί. Το μόνο σίγουρο ήταν πως υπήρχαν άνθρωποι νεκροί και άλλοι που φώναζαν και έκλαιγαν από τον πόνο.
Όπως είναι φυσικό μετά το τραγικό περιστατικό, ακολούθησε επίσημη έρευνα από την οποία προέκυψε πως κάποιος από τους παρευρισκόμενους πάτησε μια ξεχασμένη νάρκη, η οποία δεν είχε εντοπιστεί από τις εκκαθαρίσεις που είχαν γίνει τα προηγούμενα χρόνια. Το πόρισμα της 8μελούς επιτροπής αξιωματικών, τόνιζε πως η νάρκη ήταν αμερικανικού τύπου, παλιά («είχε προφανώς τοποθετηθεί προ πολλών ετών») και ο «μέγας αριθμός των θυμάτων οφείλεται αφ’ ενός μεν εις τον εις την όλην περιοχήν παρατηρηθέντα συνωστισμόν, αφ’ ετέρου δε εις το είδος της νάρκης: θραυσματοβόλος κατά προσωπικού» και κατέληγε ως εξής: «Να θεωρηθεί το γεγονός της εκρήξεως της νάρκης ως τυχαίον συμβάν, μη συνδεόμενον με πράξεις ή ενεργείας σκοπίμους και λαβούσας χώραν κατά το πρόσφατον παρελθόν»!
Για την Αριστερά, ωστόσο, αυτό ήταν μια «βολική» εξήγηση της κυβέρνησης για το τι πραγματικά έγινε στον Γοργοπόταμο εκείνη την αποφράδα ημέρα. Στην αρχή και ενώ η υπόθεση ήταν ακόμα «ζεστή» υιοθετήθηκε η άποψη πως η έκρηξη ήταν έργο της κυβέρνησης σε συνεργασία με πράκτορες της CIA. Για να αποδείξουν, μάλιστα, τους ισχυρισμούς τους τόνιζαν πως τα προηγούμενα χρόνια είχαν προηγηθεί τρεις εκκαθαρίσεις των δυο ναρκοπεδίων που είχαν στηθεί στην περιοχή από την περίοδο του εμφυλίου πολέμου. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή το πρώτο ναρκοπέδιο με αριθμό «ΕΘ7» το οποίο δημιουργήθηκε το 1948, με 182 νάρκες και 20 φωτοπαγίδες, εκκαθαρίστηκε το 1957 καθώς βρέθηκε και αφαιρέθηκε το «σύνολον των εν τω μητρώων στρώσεως αναγραφομένων ναρκών και φωτοπαγίδων».
Το δεύτερο ναρκοπέδιο, απ’ όπου προερχόταν η νάρκη που εξερράγη, με αριθμό ΑΒ10. Δημιουργήθηκε το 1949, με 88 νάρκες, οι οποίες αφαιρέθηκαν τμηματικά από το 1951 (9 νάρκες) ως το 1955 (2) και το 1957 (77). Άρα, από «τας τρεις μερικάς ως άνω εκκαθαρίσεις φαίνεται αφαιρεθέν το σύνολον των 88 ναρκών». Και εκεί ακριβώς «πατούσε» η επιμονή της Αριστεράς στον «δάκτυλο της CIA», καθώς στελέχη της αναρωτιόντουσαν «πως είναι δυνατόν να έχουν γίνει τόσες εκκαθαρίσεις, επίσημα να έχουν εντοπιστεί και αφαιρεθεί όλες οι νάρκες και ξαφνικά να βρίσκονται στο σημείο τέσσερις πλήρως λειτουργικές εκ των οποίων η μια εξερράγη». Η κυβερνητική απάντηση ήταν πως «προφανώς κάποιες νάρκες είχαν απομείνει στο σημείο, πράγμα διόλου περίεργο» και η υπόθεση έκλεισε κάπως έτσι. Μετά από λίγο καιρό και η Αριστερά έριξε τους τόνους της αντιπαράθεσης προκειμένου να μην οξυνθεί περαιτέρω η ήδη ηλεκτρισμένη πολιτική ατμόσφαιρα.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
