«Δεν ήμασταν πια κανονικοί άνθρωποι - δεν ήμασταν ακόμη ζώα, αλλά είχαμε σχεδόν γίνει», είχε πει ένας από τους ανθρώπους που κατάφεραν να βγουν ζωντανοί από το διαβόητο κολαστήριο των ναζί. Το Νταχάου, που ιδρύθηκε μόλις δύο μήνες μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, είναι πλέον συνώνυμο της κόλασης. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι βρέθηκαν εκεί και βασανίστηκαν. Δεκάδες χιλιάδες δολοφονήθηκαν με κάθε πιθανό και απίθανο τρόπο. Υπήρξε το πρώτο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία, που αποτέλεσε πρότυπο για όλα τα υπόλοιπα.
Το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Ναζιστικής Γερμανίας
Στις 22 Μαρτίου του 1933, κοντά στην ομώνυμο κωμόπολη της Βαυαρίας, σε απόσταση περίπου 16 χιλιομέτρων βορειοδυτικά του Μονάχου, ανοίγει το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου. Φτιάχτηκε εκεί που στη διάρκεια του Α Παγκοσμίου Πολέμου υπήρχε ένα εργοστάσιο πυρομαχικών. Ήταν το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης που εγκαινίασε το ναζιστικό καθεστώς και το γενικό πρόσταγμα το είχε ο Χάινριχ Χίμλερ. Ήταν το μοναδικό που λειτούργησε από εκείνα τα πρώτα χρόνια της παντοκρατορίας του ναζιστικού καθεστώτος μέχρι και το τέλος του εφιάλτη. Ήταν το πρότυπο πάνω στο οποίο στηρίχθηκαν οι ναζί για να φτιάξουν και τα υπόλοιπα κολαστήρια. Πάνω στην κεντρική πύλη βρισκόταν η επιγραφή – Arbeit Macht Frei (Η εργασία θα σας ελευθερώσει), ενώ στο κεντρικό κτίριο της Διοίκησης, με μεγάλα γράμματα, βαμμένο στην οροφή το σύνθημα: «Υπάρχει ένας δρόμος προς την ελευθερία και ορόσημά της είναι η υπακοή, η εργατικότητα, η τιμιότητα, η καθαριότητα, η εγκράτεια, η αλήθεια, η θυσία και την αγάπη του καθενός στη χώρα του».
Όσοι μεταφέρονταν στο στρατόπεδο (Εβραίοι, Κομμουνιστές, Ρομά, αιχμάλωτοι πολέμου, ΑμΕΑ κλπ) εξαναγκάζονταν σε εργασίες σκληρές κάτω από απάνθρωπες συνθήκες. Από την κατασκευή πολεμικού υλικού, στη δημιουργία δρόμων και σε ορυχεία, οι κρατούμενοι έκαναν τα πάντα για ένα κακής ποιότητας πιάτο φαγητού. Αυτά οι δυνατοί. Τους αδυνάτους τους περίμενε μια ακόμα πιο σκληρή μοίρα. Γινόντουσαν τα «πειραματόζωα» σε θανατηφόρα ιατρικά πειράματα όπως το περιβόητο «Πρόγραμμα Ευθανασίας Τ-4». Όσοι δεν μπορούσαν να «προσφέρουν» τις υπηρεσίες τους κατέληγαν στα κρεματόρια.
Πιθανότατα ο πρώτος νεκρός στο Νταχάου ήταν ο Σεμπάστιαν Νέφτσγκερ, ένας δάσκαλος από το Μόναχο, ο οποίος στις 25/5 του 1933 ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου. Επισήμως (σύμφωνα με τα SS) αυτοκτόνησε. Η νεκροψία έδειξε πως τον είχαν πνίξει και ο Χίλμαρ Βέκερλε ο οποίος είχε διοριστεί από τον Χίμλερ ως πρώτος διοικητής του Νταχάου, διώχθηκε ποινικά. Ο Χίτλερ με συνοπτικές διαδικασίες απέλυσε τον Εισαγγελέα και με διάταγμα έκανε γνωστό πως τα στρατόπεδα συγκέντρωσης δε θα υπάγονταν στο εξής, στο γερμανικό νόμο - οι μόνοι υπεύθυνοι θα ήταν τα μέλη της SS που θα... τιμωρούσαν όπως έκριναν τους παραβάτες.
Ανάμεσα σ' εκείνους που πέρασαν από το κολαστήριο του Νταχάου συγκαταλέγονται και πολλοί Έλληνες αγωνιστές, όπως ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης. Στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου έχουν καταγραφεί 206.206 κρατούμενοι και έχουν καταχωρηθεί επίσημα 31.591 θάνατοι, 3.166 από αυτούς δηλητηριάστηκαν με αέρια σε εφαρμογή του Προγράμματος Ευθανασίας, ενώ 80 – 90 έχασαν τη ζωή τους, άμεσα, από τα ιατρικά πειράματα. Στο Νταχάου Γερμανοί γιατροί εκτελούσαν ιατρικά πειράματα σε κρατούμενους, όπως πειράματα για τη μελέτη ασθενειών που προκαλούνται από μεγάλο υψόμετρο χρησιμοποιώντας ένα θάλαμο αποσυμπίεσης, πειράματα για την ελονοσία και τη φυματίωση, πειράματα υποθερμίας και δοκιμές νέων φαρμάκων. Μερικά από αυτά τα πειράματα περιλάμβαναν έκθεση κρατουμένων σε δεξαμενές με παγωμένο νερό ή να παραμένουν γυμνοί σε εξωτερικούς χώρους κάτω από χαμηλές θερμοκρασίες. Οι προσπάθειες για την αναζωογόνηση, όσων έχαναν τις αισθήσεις τους, περιλάμβαναν ζεματιστά μπάνια και εξαναγκασμό γυναικών να κάνουν σεξ με το αναίσθητο θύμα! Εκατοντάδες κρατούμενοι πέθαναν κατά τη διάρκεια αυτών των πειραμάτων.
Κατά τη διάρκεια του 1942 έγιναν πειράματα για το μεγάλο υψόμετρο και τις ασθένειες που προκαλεί. Τα θύματα υποβλήθηκαν σε ταχεία αποσυμπίεση και παρουσίασαν σπασμούς, αγωνιώδη αναπνοή και τελικά κατέληξαν. Οι αριθμοί αυτοί, ωστόσο, μάλλον είναι μικροί καθώς δεν υπολογίζονται οι μαζικές εκτελέσεις στρατιωτών που έφτασαν στο Νταχάου ως αιχμάλωτοι πολέμου.
«Μύριζε παντού αρρώστια και θάνατος»
Το πρωινό της 29ης Απριλίου του 1945 οι κρατούμενοι με βαριά βήματα από την κούραση και τα βασανιστήρια, σκελετωμένοι από τον υποσιτισμό και απελπισμένοι από αυτόν τον αργό και επώδυνο θάνατο, βάδιζαν προς το χώρο του προσκλητηρίου, με κατάπληξη είδαν ότι τα SS, σε έναν από τους πύργους παρατηρητηρίου, είχαν υψώσει λευκή σημαία. Μεγάλος αριθμός είχε εγκαταλείψει το στρατόπεδο και είχε πάρει το δρόμο της φυγής. Όσοι απέμειναν προσπαθούσαν με πολυβόλα να κρατήσουν υπό έλεγχο τους κρατούμενους. Φήμες ότι κάτι επρόκειτο να γίνει, διαδόθηκαν σαν αστραπή.
Λίγες ώρες αργότερα οι φήμες έγιναν πραγματικότητα. Οι άνδρες της «Μεραρχίας Ουράνιο Τόξο» της 7ης Στρατιάς των ΗΠΑ, μπήκαν στο κολαστήριο. Τα όσα αντίκρισαν οι Αμερικανοί μπαίνοντας στο Νταχάου τα περιέγραψε η Μάρθα Γκέλχορν, πολεμική ανταποκρίτρια και σύζυγος του Έρνεστ Χέμινγουει, που βρέθηκε εκεί ακολουθώντας τον στρατό.
«Πίσω από τα συρματοπλέγματα και τα ηλεκτρικά καλώδια κάθονταν σκελετοί στον ήλιο και έψαχναν για ψείρες. Δεν ξεχώριζες ηλικίες και πρόσωπα, όλοι έμοιαζαν το ίδιο. Αυτό που σκότωσε τους περισσότερους ήταν η πείνα, η εξόντωση από πείνα. Οι άνθρωποι εργάζονταν εξοντωτικά με λίγο φαγητό, και μέσα στις γεμάτες μπαράκες κάθε πρωί ξυπνούσαν με ένα βήμα πιο κοντά στον θάνατο. Μπροστά από τα κρεματόρια, που χώριζε μια λωρίδα πράσινου, υπήρχε σειρά καλοκτισμένων και ευρύχωρων σπιτιών, όπου ζούσαν αξιωματικοί των SS με τις οικογένειές τους, γυναίκες και παιδιά, ευτυχισμένα και ειρηνικά, την ώρα που από τις καπνοδόχους των κρεματορίων έβγαινε στάχτη από καμένη ανθρώπινη σάρκα. Τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 1945 εξοντώθηκαν 2.000 στα κρεματόρια, γιατί ήταν πολύ αδύναμοι για να δουλέψουν και δεν έκαναν τη χάρη στα SS να πεθάνουν. Το έκαναν λοιπόν τα SS γι’ αυτούς», έγραφε σε ένα από τα ρεπορτάζ της η Μάρθα Γκέλχορν.
Από την πλευρά του ο ταξίαρχος Χένινγκ Λίντερν, υποδιοικητής της Μεραρχίας, περιέγραψε: «Κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής που διέτρεχε τη βόρεια πλευρά του στρατοπέδου βρήκα ένα τρένο με 30-50 βαγόνια (επιβατικά, πλατφόρμες, κοντέινερ) όλα γεμάτα με νεκρούς κρατούμενους, 20-30 ανά βαγόνι. Μερικά πτώματα ήταν επίσης πεταμένα στο έδαφος δίπλα στο τρένο. Από όσο μπορούσα να δω, τα περισσότερα έφεραν σημάδια ξυλοδαρμού ή ασιτίας ή τραύματα από σφαίρες ή και τα τρία»!
Όταν εισέβαλαν στο στρατόπεδο τα αμερικανικά στρατεύματα, σκότωσαν πολλούς από τους φρουρούς του στρατοπέδου οι οποίοι είχαν παραδοθεί. Σκότωσαν και κάποιους οι οποίοι προσπάθησα να συνεχίσουν μια χαμένη μάχη. Ναζί φρουρούς του Νταχάου, ωστόσο, σκότωσαν και κάποιοι από τους κρατούμενους. Ο δεκανέας Ρόμπερτ Γ. Φλόρα θυμάται πως: «οι απελευθερωμένοι κρατούμενοι άρχισαν να κυνηγούν όσους δεν είχαμε σκοτώσει ή αιχμαλωτίσει και να τους ξυλοκοπούν μέχρι θανάτου. Είδα έναν φυλακισμένο να τσαλαπατά το πρόσωπο ενός άντρα των SS. Ήταν σχεδόν διαλυμένο».
Συγκλονιστική είναι και η περιγραφή του υπολοχαγού Τζορτζ Α. Τζάκσον ο οποίος συνάντησε μια ομάδα περίπου 200 φυλακισμένων που είχαν σχηματίσει έναν κύκλο γύρω από έναν Γερμανό στρατιώτη ο οποίος προσπαθούσε να ξεφύγει. Ο Γερμανός φορούσε πλήρη εξάρτυση μάχης και κρατούσε όπλο αλλά δεν μπορούσε να κάνει σχεδόν τίποτα. «Δυο αποσκελετωμένοι κρατούμενοι προσπαθούσαν να τον πιάσουν. Επικρατούσε απόλυτη σιωπή. Θα έλεγες ότι ήταν μια τελετουργία και ουσιαστικά ήταν» είχε πει ο Τζάκσον. Τελικά, ένας από τους κρατούμενους που δε ζύγιζε πάνω από 30 κιλά, σύμφωνα με τον Τζάκσον, άρπαξε τον Γερμανό από πίσω, ενώ ένας άλλο τους πήρε το τυφέκιο και άρχισε να τον χτυπά στο κεφάλι. «Σε εκείνο το σημείο, κατάλαβα ότι αν επενέβαινα, όπως είχα καθήκον, το περιστατικό θα είχε άσχημη εξέλιξη» θυμάται και στη συνέχεια λέει πως έφυγε από το σημείο. Όταν μετά από 15 λεπτά επέστρεψε «το κεφάλι του Γερμανού ήταν σπασμένο. Οι κρατούμενοι είχαν εξαφανιστεί. Μόνο το πτώμα έδειχνε το δράμα που μόλις είχε εκτυλιχτεί εκεί».
Το Νταχάου συνέχισε να χρησιμοποιείται ως στρατόπεδο συγκέντρωσης και μετά την απελευθέρωση από τους Ναζί. Μέχρι τον Ιανουάριο του 1946, 18.000 μέλη των SS ήταν φυλακισμένα στο στρατόπεδο μαζί με ακόμα 12.000 κρατουμένους, συμπεριλαμβανομένων λιποτακτών από τον ρωσικό στρατό. Τα επόμενα χρόνια το στρατόπεδο χρησιμοποιήθηκε ως προσωρινός χώρος διαμονής Γερμανών που έφταναν διωγμένοι από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, λόγω της στήριξης που η πλειονότητα εξ αυτών είχε δώσει στους ναζί. Το 1960 ο χώρος του κρεματορίου μετατράπηκε σε προσωρινό μουσείο, ενώ πέντε χρόνια αργότερα ιδρύθηκε ο «χώρος μνήμης του Νταχάου», που περιλαμβάνει ένα σημαντικό μέρος του παλιού στρατοπέδου.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
