Όλα όσα θα διαβάσετε παρακάτω οι περισσότεροι τα θυμόμαστε, πλέον, ως κάτι μακρινό. Έχουν περάσει μόλις οκτώ χρόνια, όμως, από τότε. Ο πολιτικός χρόνος σε αυτά τα χρόνια ήταν εξαιρετικά πυκνός και τίποτα, πλέον, δε θυμίζει, εκείνες τις δραματικές ώρες. Εκείνες τις δραματικές στιγμές που πιθανότατα σε μερικές δεκαετίες θα τις διδάσκονται μαθητές ή φοιτητές ως «ιστορικές όσο και δραματικές στιγμές που έζησε η χώρα τον 2015».
Οι δραματικές ώρες και το παρασκήνιο της απόφασης
Η δραματική νύχτα της 27ης Ιουνίου του 2015 δεν προέκυψε από παρθενογένεση. Ήταν η κορύφωση μιας λανθασμένης πορείας που ακολουθούσαν σχεδόν όλες οι κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης. Η φούσκα μιας επίπλαστης ευημερίας, «έσκασε» και «έσκασε» με πάταγο, με αποτέλεσμα οι Έλληνες να χάσουν τη γη κάτω από τα πόδια τους. Λίγοι ήταν εκείνοι που είχαν προβλέψει αυτό που ερχόταν. Τα σοβαρά προβλήματα είχαν ξεκινήσει ήδη από τις κυβερνήσεις Σημίτη, μεγάλωσαν στις κυβερνήσεις Καραμανλή, εκτροχιάστηκαν με την κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου.
Η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα, με άγνοια κινδύνου, ανέλαβε τα ηνία της χώρας υποσχόμενη πως θα κάνει τους Ευρωπαίους εταίρους να «χορεύουν» στους δικούς της ρυθμούς. Τελικά, έγινε ακριβώς το αντίθετο. Όταν το κατάλαβε αυτό ο Αλέξης Τσίπρας ήταν ήδη πολύ αργά. Οι Ευρωπαίοι και το ΔΝΤ ασκούν ασφυκτικές πιέσεις και εκείνος, υποχρεωμένος να ακολουθήσει τα όσα είχε δεσμευτεί και τα οποία τον έφεραν στην κυβέρνηση, βρίσκεται μπροστά σε ένα αδιέξοδο. Τον Μάιο η Ελλάδα οδηγείται σε στάση πληρωμών, καθώς αδυνατεί να πληρώσει τη δόση του 1,6 δισ. ευρώ τον Ιούνιο στο ΔΝΤ, την ώρα που επεδίωκε εννεάμηνη παράταση της υπάρχουσας τότε σύμβασης και άρχισαν να φουντώνουν τα σενάρια του Grexit. Από εκείνο το σημείο και έπειτα ξεκινά ένα απίστευτο θρίλερ.
Ο Αλέξης Τσίπρας, βλέποντας πως το αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις που συμμετέχει ο ίδιος στις Βρυξέλλες, είναι μη αναστρέψιμο, αποφασίζει να εισηγηθεί τη διενέργεια δημοψηφίσματος. Ήταν ένα σχέδιο που είχε στο μυαλό του από τις αρχές του περασμένου Απριλίου όταν και είχε δώσει εντολή στον Γιάνη Βαρουφάκη να μελετήσει όλα τα ζητήματα που θα προέκυπταν αν η Ελλάδα αναγκαζόταν να εγκαταλείψει το ευρώ. Επιπλέον, είχε δώσει εντολή να γίνει όλη η απαραίτητη προεργασία, έκδοση Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, τήρηση προθεσμιών, προμήθεια φακέλων και ψηφοδελτίων αν και «λεφτά δεν υπήρχαν ούτε για τα ψηφοδέλτια»! Εκείνο τον Απρίλιο ο κ. Τσίπρας είχε δηλώσει σε τηλεοπτική συνέντευξή του ότι «εάν καταλήξουμε σε μια μη επιθυμητή συμφωνία, θα οδηγηθούμε σε δημοψήφισμα και όχι σε εκλογές», αλλά ελάχιστοι έδωσαν σημασία.
Το πρωί της 26ης Ιουνίου, συγκαλεί έκτακτη σύσκεψη της ελληνικής αποστολής και τους ανακοινώνει τις προθέσεις του. Αιφνιδιάζονται οι πάντες εκτός από τον Νίκο Παππά ο οποίος γνώριζε για το σχέδιο του τότε πρωθυπουργού. Ο, φανερά καταβεβλημένος, Αλέξης Τσίπρας λέει στους παρευρισκόμενους πως πρέπει να γίνει κάτι που θα ταρακουνήσει την Ευρώπη και πως απαγορεύει... διά ροπάλου κάθε διαρροή μέχρι να ενημερώσει τους Ευρωπαίους ηγέτες. Κανείς από όσους είχαν βρεθεί σε εκείνη τη σύσκεψη δε φέρνει αντίρρηση. Μόνο ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης ζητά να κάνει μια ύστατη προσπάθεια να βρεθεί λύση πριν γίνουν οι ανακοινώσεις. Ο κ. Τσίπρας του δίνει το «πράσινο φως» αλλά ταυτόχρονα καλεί τον τότε ΓΓ της κυβέρνησης Σπύρο Σαγιά και του ζητά να συγκαλέσει υπό άκρα μυστικότητα το υπουργικό συμβούλιο. Εκεί ανακοινώνει την πρόθεσή του για τη διενέργεια δημοψηφίσματος. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, τη διαφωνία τους εκφράζουν οι Γιώργος Σταθάκης, Δημήτρης Μάρδας και Γιάννης Πανούσης, ενώ υπέρ τάσσεται ο Παναγιώτης Λαφαζάνης.
Η απόφαση είχε ληφθεί. Ο Τσίπρας επικοινωνεί με Μέρκελ και Όλαντ και τους ενημερώνει για την απόφαση της κυβέρνησης. Κανείς από τους δυο δεν «πέφτει από τα σύννεφα», ωστόσο, προκαλεί προβληματισμό το γεγονός ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός τους δηλώνει ανοιχτά πως θα στηρίξει την επικράτηση του «Όχι»!
Τόσο η Γερμανίδα καγκελάριος, όσο και ο Γάλλος πρόεδρος του λένε πως πιθανή επικράτηση του «Όχι» αυτόματα σημαίνει και έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, ωστόσο, είναι αμετάπειστος.
Το μεταμεσονύκτιο διάγγελμα Τσίπρα και τα capital controls
Ξημερώματα Σαββάτου 27 Ιουνίου ο Τσίπρας, από το Μέγαρο Μαξίμου, πλέον, αποφασίζει δημοψήφισμα και το ανακοινώνει με διάγγελμα στον λαό. «Μετά από πέντε μήνες σκληρής διαπραγμάτευσης, οι εταίροι μας, δυστυχώς, κατέληξαν στο προχθεσινό Eurogroup σε μια πρόταση - τελεσίγραφο προς την Ελληνική Δημοκρατία και τον ελληνικό λαό. Ένα τελεσίγραφο που αντίκειται στις ιδρυτικές αρχές και αξίες της Ευρώπης. Στις αξίες του κοινού ευρωπαϊκού μας οικοδομήματος.
Ζητήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση να αποδεχθεί μια πρόταση που συσσωρεύει νέα δυσβάσταχτα βάρη στον ελληνικό λαό και υπονομεύει την ανάκαμψη της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, όχι μόνο συντηρώντας την αβεβαιότητα, αλλά και διογκώνοντας ακόμα περισσότερο τις κοινωνικές ανισότητες. Η πρόταση των θεσμών περιλαμβάνει: μέτρα που οδηγούν στην περαιτέρω απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, περικοπές συντάξεων, νέες μειώσεις στους μισθούς του δημόσιου τομέα καθώς και αύξηση του ΦΠΑ στα τρόφιμα, στην εστίαση και στον τουρισμό, με ταυτόχρονη κατάργηση των ελαφρύνσεων στη νησιωτική Ελλάδα» ανέφερε ο Αλέξης Τσίπρας ο οποίος προς το τέλος του διαγγέλματος τόνισε:
Πριν από λίγο συνεδρίασε το υπουργικό συμβούλιο στο οποίο εισηγήθηκα τη διοργάνωση δημοψηφίσματος, προκειμένου ο ελληνικός λαός κυρίαρχα να αποφασίσει. Η εισήγηση έγινε ομόφωνα αποδεκτή. Αύριο θα συνεδριάσει εκτάκτως η Ολομέλεια της Βουλής προκειμένου να επικυρώσει την πρόταση του υπουργικού συμβουλίου για δημοψήφισμα την ερχόμενη Κυριακή 5 Ιουλίου με ερώτημα την αποδοχή ή την απόρριψη της πρότασης των θεσμών. [...] Στο εκβιαστικό τελεσίγραφο για την αποδοχή από τη μεριά μας μιας αυστηρής και ταπεινωτικής λιτότητας δίχως τέλος και χωρίς προοπτική να ορθοποδήσουμε ποτέ κοινωνικά και οικονομικά, σας καλώ να αποφασίσετε κυρίαρχα και περήφανα, όπως η ιστορία των Ελλήνων προστάζει. Στον αυταρχισμό και στη σκληρή λιτότητα, να απαντήσουμε με δημοκρατία, με ψυχραιμία και αποφασιστικότητα.
Λίγο μετά το τέλος του διαγγέλματος τα ΑΤΜ είχαν ήδη ουρές πολιτών που προσπαθούσαν να σηκώσουν τις οικονομίες τους. Οι τράπεζες δεν άνοιξαν τη Δευτέρα. Η Ελλάδα είχε πλέον capital controls. Ο κάθε πολίτης μπορούσε να κάνει ανάληψη έως 60 ευρώ. Ξαναλειτούργησαν στις 20 Ιουλίου, αλλά με πολύ αυστηρούς όρους, έτσι ώστε να αποφευχθεί ένα ανεξέλεγκτο Bank-Run και μια πλήρης κατάρρευση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.
Το ερώτημα του δημοψηφίσματος και το αποτέλεσμα
Το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου ήταν το πρώτο από το 1974 και το μοναδικό στη σύγχρονη ελληνική ιστορία που δεν αφορούσε στη μορφή του πολιτεύματος. Οι Έλληνες πολίτες κλήθηκαν να πάνε στις κάλπες και να δηλώσουν ναι ή όχι στο εξής ερώτημα: «Πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας, το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup της 25.06.2015 και αποτελείται από δύο μέρη, τα οποία συγκροτούν την ενιαία πρότασή τους»;.
Το πρώτο έγγραφο τιτλοφορείται «Reforms for the completion of the Current Program and Beyond» («Μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος και πέραν αυτού») και το δεύτερο «Preliminary Debt sustainability analysis» («Προκαταρκτική ανάλυση βιωσιμότητας χρέους»).
- Όσοι από τους πολίτες της χώρας απορρίπτουν την πρόταση των τριών θεσμών ψηφίζουν: ΔΕΝ ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ/ΟΧΙ.
- Όσοι από τους πολίτες της χώρας συμφωνούν με την πρόταση των τριών θεσμών ψηφίζουν: ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ/ΝΑΙ».
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν 61,38% υπέρ του «ΟΧΙ», το οποίο έγινε δεκτό με πανηγυρισμούς στο Μέγαρο Μαξίμου, στην Κουμουνδούρου στα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και στο επιτελείο των ΑΝΕΛ, που τότε συγκυβερνούσαν με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Αλέξης Τσίπρας, ωστόσο, παρά το ξεκάθαρο του αποτελέσματος, ήρθε σε συμβιβασμό με τους Ευρωπαίους εταίρους. Στις 13 Ιουλίου, ύστερα από 17 ώρες διαπραγματεύσεων και ένα απίστευτο πολιτικό - οικονομικό θρίλερ επιτυγχάνεται συμφωνία για το τρίτο χρηματοδοτικό πρόγραμμα προς την Ελλάδα και δάνειο - γέφυρα ύψους 7 δισ. ευρώ από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.Το τρίτο μνημόνιο τελικά ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων στις 14 Αυγούστου με τον ΣΥΡΙΖΑ να έχει διασπαστεί.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
