Σαλβαδόρ Αλιέντε. Πάμπλο Νερούδα. Βίκτορ Χάρα. Ένας πολιτικός. Ένας ποιητής. Ένας τραγουδιστής. Τρία πρόσωπα που ένωσαν τις δυνάμεις τους προκειμένου να χαρίσουν στη Χιλή την ουτοπία. Το τέταρτο πρόσωπο αυτής της ιστορίας, ο Αουγκούστο Πινοσέτ, είναι ο άνθρωπος που «έπνιξε» αυτή την ουτοπία στο αίμα. Πρώτα έπεσε νεκρός ο Αλιέντε στις 11 Σεπτεμβρίου του 1973. Δεύτερος, μια ημέρα σαν σήμερα, έπεφτε νεκρός και ο Βίκτορ Χάρα μετά από απάνθρωπα βασανιστήρια. Τρίτος ήταν ο Πάμπλο Νερούδα, στις 23 Σεπτεμβρίου, με τις συνθήκες του θανάτου του να ερευνώνται ακόμα. Μέσα σε 12 ημέρες ο Πινοσέτ είχε «ξεμπερδέψει» και με τους τρεις τους.
El pueblo unido jamas sera vencido
Το 1970 ο Σαλβαδόρ Αλιέντε ως υποψήφιος της Λαϊκής Ενότητας, ενός συνασπισμού σοσιαλιστών, κομμουνιστών, ριζοσπαστών και μερικών αποστατών χριστιανοδημοκρατών, απέσπασε το 36,3% και έγινε πρόεδρος της Χιλής. Η πορεία μέχρι το Παλάσιο ντε λα Μονέδα, ωστόσο, μόνο εύκολη δεν ήταν. Ο Αλιέντε ήθελε να οδηγήσει την χώρα του στην ουτοπία και για τον λόγο αυτό βρήκε απέναντί του Θεούς και Δαίμονες. Κινητοποίησε σπουδαίους ανθρώπους του πνεύματος και των τεχνών προκειμένου να σταθούν δίπλα του και να δώσουν τον κοινό αγώνα. Ένας από αυτούς ο σπουδαίος Πάμπλο Νερούδα. Στο πλευρό του στάθηκε και ο τραγουδοποιός Βίκτορ Χάρα. Στρατευμένος τραγουδιστής, ο Χάρα είχε, σαν καλλιτέχνης, παγκόσμια εμβέλεια.
Γεννημένος μέσα στη φτώχεια στα περίχωρα του Σαντιάγο της Χιλής, ο Χάρα εγκατέλειψε δυο σίγουρες καριέρες (ως παπάς και ως στρατιωτικός) για να κυνηγήσει το όνειρο του τραγουδιού. Ήταν η μοίρα του. Ο Βίκτορ Χάρα άρχισε να γίνεται σιγά – σίγα γνωστός τραγουδώντας για τα βάσανα των φτωχών και των εργατών. Σάρκα από τη σάρκα τους ήταν. «Canto a lo Humano» («Ύμνος στον Άνθρωπο»), «El derecho de vivir en paz» («Το δικαίωμα του να ζω σε ειρήνη», 1971), «Pregaria a un Labrador» («Προσευχή σ' ένα εργάτη», 1971), «La Poblacion» («Ο λαός», 1972), το εμβληματικό «El pueblo unido jamas sera vencido» («Λαός ενωμένος, ποτέ νικημένος», 1973), είναι μερικά μόνο από τα τραγούδια που έγραψε ή απλά τραγούδησε ο Χάρα και έγιναν ύμνοι στα χείλη όσων στήριζαν την ουτοπία του Αλιέντε. Το τραγούδι του Χάρα «Venceremos» («θα νικήσουμε») έγινε ο ύμνος του κόμματος του Αλιέντε «Λαϊκή Ενότητα» και τραγουδήθηκε από χιλιάδες αριστερούς στην χώρα. Οι δυο τους μαζί με τον Νερούδα είχαν «οργώσει» τη Χιλή δυο και τρεις φορές προκειμένου να μεταφέρουν την ελπίδα και το μήνυμα της νίκης.
Όταν ο Αλιέντε έγινε πρόεδρος της Χιλής, ο Βίκτορ Χάρα έγινε Πολιτιστικός Πρέσβης της χώρας. Εργάστηκε ως βασικός μουσικοσυνθέτης της Εθνικής Τηλεόρασης της Χιλής, ταξίδεψε σε Σοβιετική Ένωση και Κούβα, ενώ συνόδευσε τον Νερούδα στο ταξίδι του στη Σουηδία προκειμένου ο τελευταίος να λάβει το Νόμπελ Λογοτεχνίας «για την ποίηση που, με τη δράση μιας στοιχειώδους δύναμης, δίνει ζωή στο πεπρωμένο και στα όνειρα μιας ηπείρου».
Την ίδια ώρα, ο Αλιέντε άρχισε να εφαρμόζει το πρόγραμμα του κάτι που τον έκανε αμέσως αγαπητό στον λαό ο οποίος τον αποκαλούσε «σύντροφο πρόεδρο». Απαλλοτρίωσε μεγάλες γαιοκτησίες προς όφελος γεωργικών συνεταιρισμών και ευνόησε μεγάλες αυξήσεις για τους βιομηχανικούς εργάτες. Η ανεργία έπεσε από το 8,8% στο 3%. Η παιδική θνησιμότητα μειώθηκε κατά 20,1%. Για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας δημιουργήθηκε καθολικό υγειονομικό σύστημα. Ο Αλιέντε, ωστόσο, πέρα απ' όλα τα άλλα εθνικοποίησε ορισμένες βιομηχανίες και με μια τροποποίηση του Συντάγματος θεμελίωσε το δικαίωμα της χώρας του να εθνικοποιεί τον ορυκτό και όχι μόνο πλούτο της (ορυχεία σιδηρομεταλλεύματος και νίτρου, τα εργοστάσια τσιμέντου, την κλωστοϋφαντουργία, την παραγωγή και διανομή ηλεκτρικού ρεύματος καθώς και τις τράπεζες), έχοντας η ίδια τη διακριτική ευχέρεια στον προσδιορισμό της αποζημίωσης.
Οι κινήσεις αυτές εξόργισαν τις ΗΠΑ και όποιες άλλες χώρες είχαν συμφέροντα στη Χιλή. «Πρέπει να δημιουργήσουμε μια κυβέρνηση δημοκρατική, εθνική, επαναστατική και λαϊκή που θα οδηγήσει στον Σοσιαλισμό» έλεγε ο Αλιέντε και ο Λευκός Οίκος... άλλαζε χρώματα! Με εντολή Νίξον ο γνωστός και μη εξαιρετέος Χένρι Κίσιντζερ αναλαμβάνει το «πρόβλημα Αλιέντε».
Το πραξικόπημα του Πινοσέτ και το φρικτό τέλος του Βίκτορ Χάρα
Ο αόρατος οικονομικός αποκλεισμός που επέβαλαν οι ΗΠΑ, σε συνδυασμό με το μεγάλο εξωτερικό χρέος της Χιλής, το οποίο μεταφραζόταν σε 200 εκατομμύρια δολάρια ετησίως, και σε συνάρτηση με την πτώση της τιμής του χαλκού, το κύριο προς εξαγωγή προϊόν της χώρας, έφερε την οικονομία στο χείλος της καταστροφής. Σταδιακά άρχισαν και οι υποκινούμενες από την αντιπολίτευση διαδηλώσεις. Η χώρα βυθιζόταν ολοένα και περισσότερο στο χάος.
Το πρωί της 11ης Σεπτεμβρίου, εκδηλώθηκε το πραξικόπημα του Πινοσέτ. Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας ο Αλιέντε έπεφτε νεκρός μέσα στο προεδρικό μέγαρο. Οι πραξικοπηματίες, αφού πρώτα περικύκλωσαν και βομβάρδισαν το Προεδρικό Μέγαρο στη συνέχεια εισέβαλαν μέσα σε αυτό. Ο εκλεγμένος πρόεδρος της Χιλής, επέλεξε ο ίδιος να δώσει τέλος στη ζωή του με ένα Καλάσνικοφ που του είχε χαρίσει ο Φιντέλ Κάστρο.
«Εργάτες της χώρας μου, έχω πίστη στη Χιλή και το πεπρωμένο της. Άλλοι άνδρες θα ξεπεράσουν αυτή τη σκοτεινή και πικρή στιγμή προδοσίας που προσπαθεί να επικρατήσει. Να πηγαίνετε προς τα εμπρός γνωρίζοντας ότι, αργά ή γρήγορα, οι μεγάλες λεωφόροι θα ανοίξουν και πάλι και οι ελεύθεροι άνθρωποι θα περπατούν μέσα από αυτές για να χτίσουν μια καλύτερη κοινωνία.
Ζήτω η Χιλή! Ζήτω οι άνθρωποι! Ζήτω οι εργαζόμενοι! Αυτά είναι τα τελευταία μου λόγια. Είμαι σίγουρος πως η θυσία μου δεν είναι μάταια. Έχω τη βεβαιότητα πως θα αποτελέσει τουλάχιστον ένα ηθικό μάθημα για την καταδίκη των κακούργων, των προδοτών, των επίορκων», είπε ο Αλιέντε στο τελευταίο του ραδιοφωνικό μήνυμα.
Την ίδια ώρα, οι συλλήψεις στελεχών της Λαϊκής Ενότητας και απλών αγωνιστών ήταν αθρόες. Ανάμεσα σε αυτούς που συνελήφθησαν ήταν και ο Βίκτορ Χάρα. Το πρωί της 12ης Σεπτεμβρίου συνελήφθη από στρατιωτικούς την ώρα που βρισκόταν στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο. Μεταφέρθηκε στο Εθνικό Στάδιο της Χιλής όπου κρατήθηκε μαζί με άλλους πολιτικούς κρατούμενους. Στην αρχή, και μέσα στον χάος που επικρατούσε, οι στρατιωτικοί που μετέφεραν τον Χάρα στο στάδιο δεν ενημέρωσαν για την ταυτότητα του, εκείνους που τον παρέλαβαν.
Τις πρώτες ώρες ο Χάρα βασανίστηκε όσο και οι υπόλοιποι πολιτικοί κρατούμενοι. Μέχρι που κάποια στιγμή ένας από τους επικεφαλής στρατιωτικούς τον αναγνώρισε και τον ρώτησε αν πράγματι είναι εκείνος ο τραγουδιστής που περιόδευε μαζί με τον Αλιέντε. Ο Χάρα του απάντησε καταφατικά και από εκείνο το σημείο και μετά η «περιποίηση» των χουντικών έγινε ιδιαίτερη. Ο τραγουδιστής της ουτοπίας μεταφέρθηκε σε ένα από τα υπόγεια του σταδίου όπου για πάνω από τρεις ημέρες βασανίστηκε σκληρά και απάνθρωπα.
Στις 16 Σεπτεμβρίου 1973, ένας από τους βασανιστές του, του έσπασε τα δάχτυλα του χεριού του. Στη συνέχεια του ζήτησε να παίξει κιθάρα και να διασκεδάσει τους συγκρατούμενους του. Ο Βίκτορ Χάρα παρά τους αφόρητους πόνους πήρε την κιθάρα στα χέρια του και τραγούδησε το «Venceremos». Η κίνηση αυτή εκνεύρισε τους βασανιστές το και ένας από αυτούς τον εκτέλεσε επί τόπου, με μια σφαίρα στο κεφάλι!
Η σύζυγός του Ζοάν Χάρα (η οποία ακόμα και σήμερα που, πλέον, είναι 96 ετών δεν έχει σταματήσει να ζητά τη δικαίωση του συζύγου της) είχε πει πως όταν παρέλαβε τη σορό του άντρα της, το σώμα του έφερε φρικτά σημάδια κακοποίησης. Το κεφάλι του ήταν γεμάτο αίματα και αιματώματα, στη δεξιά πλευρά της κοιλιάς είχε μια μεγάλη πληγή, στο στήθος είχε πολλές μικρές οπές και τα χέρια του ήταν παραμορφωμένα.
Μετά την πτώση του αιματοβαμμένου καθεστώτος του Πινοσέτ η οικογένεια, οι φίλοι και οι σύντροφοι του Χάρα ξεκίνησαν μια εκστρατεία δικαίωσης του ανθρώπου τους με στόχο οι φυσικοί αυτουργοί της δολοφονίας να καταλήξουν στη φυλακή. Μόλις τον περασμένο Αύγουστο το Ανώτατο Δικαστήριο της Χιλής επικύρωσε τις καταδίκες σε ποινές κάθειρξης 8 ως 25 ετών σε βάρος του στρατηγού ε.α. Ερνάν Τσακόν και άλλων έξι πρώην στρατιωτικών, για τη δολοφονία του Βίκτορ Χάρα. Την επόμενη της απόφασης, ο 85χρονος Τσακόν αυτοκτόνησε, όταν οι αστυνομικοί μετέβησαν στο σπίτι του για να τον οδηγήσουν στη φυλακή.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
